W tym roku za sprawą Ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 916) wielu właścicieli mieszkań i budynków mieszkalnych (ale także niektórych lokali użytkowych) ostatecznie pożegna się z niewątpliwym reliktem PRL – użytkowaniem wieczystym. Jest to bowiem niespotykane w zachodnioeuropejskich systemach prawnych prawo podmiotowe dotyczące nieruchomości gruntowej, którego genezy należy doszukiwać się w rozwiązaniach prawnych ZSRR. Użytkowanie wieczyste zostało wprowadzone do polskiego systemu prawnego Ustawą z 14.7.1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz.U. z 1961 r. Nr 32, poz. 159.) – w celu zapewnienia pełnej własności państwa nad gruntami na terenie miast. Aktualnie reguluje je Tytuł II Księgi drugiej Kodeksu cywilnego oraz Ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (T. jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 2204 ze zm.).

Internetowy System Aktów Prawnych: Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów – Dz.U. 2019 poz. 916

Przekształcenie ex lege i związana z nim opłata przekształceniowa

Jakkolwiek przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów nastąpiło z mocy samego prawa z dniem 1 stycznia 2019 r., z tytułu tegoż przekształcenia powstał obowiązek ponoszenia opłaty na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego będącej dotychczasowym właścicielem gruntu (art. 7 Ustawy). W najbardziej typowym przypadku (użytkowanie wieczyste związane z lokalem mieszkalnym przysługujące osobie fizycznej – inne zasady dotyczą przedsiębiorców) opłata przekształceniowa uiszczana będzie przez kolejnych 20 lat począwszy od 2019 r., corocznie w terminie do dnia 31 marca każdego roku w wysokości ostatniej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste (z możliwością waloryzacji nie częściej niż raz na 3 lata). Są to często niemałe kwoty, jednocześnie jednak ustawodawca przewidział możliwość wniesienia jednorazowej opłaty przekształceniowej i związaną z tym bonifikatę (dla nieruchomości Skarbu Państwa  w wysokości 60%, dla nieruchomości jednostek samorządu terytorialnego uchwały właściwej rady albo sejmiku mogą przewidywać jeszcze korzystniejsze stawki).

Już tylko miesiąc na wniesienie opłaty jednorazowej, aby skorzystać z bonifikaty w pełnej wysokości

Co do zasady aby skorzystać z bonifikaty w pełnej jej wysokości, należy wnieść opłatę jednorazową do końca roku 2019 (wyjątkiem jest sytuacja, gdy zaświadczenie potwierdzające przekształcenie zostało doręczone po dniu 30 listopada 2019 r. – art. 20 ust. 2 ustawy). W kolejnych 6 latach wysokość bonifikaty będzie się obniżać corocznie o 10%, a zatem w przypadku gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona np. w szóstym roku po przekształceniu bonifikata będzie wynosiła już tylko 10%.

Duże aglomeracje nie wydadzą do końca roku 2019 zaświadczeń o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego we własność

Jak się okazuje, przepis art. 20 ust. 2 ustawy będzie miał duże znaczenie praktyczne. W dużych aglomeracjach miejskich urzędy nie zdążą z wydaniem zaświadczeń potwierdzających przekształcenie  do dnia 31.12.2019 r. (np. w Katowicach proces ten zakończy się w 2021 r. ).

Gazeta Prawna: Zaświadczenia z poślizgiem. Prawo do bonifikaty niezagrożone
Rzeczpospolita: Miasta nie zdążą z przekształceniem użytkowania we własność
Rzeczpospolita: Użytkowanie wieczyste: nie da się wydać wszystkich zaświadczeń o przekształceniu

W takich przypadkach termin do wniesienia opłaty jednorazowej z zachowaniem prawa do pełnej bonifikaty przedłuży się. Należy jednak zgłosić zamiar wniesienia opłaty jednorazowej w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania zaświadczenia oraz wnieść opłatę jednorazową uwzględniającą bonifikatę w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania informacji o wysokości opłaty jednorazowej (art. 20 ust. 2 ustawy w zw. z art. 7 ust. 8 ustawy).

Magiczny Kraków: Jednorazowa opłata przekształceniowa – kiedy płacić?
Magiczny Kraków: 60-proc. bonifikata wciąż obowiązuje – informacja UMK

Aktualizacja: 13.12.2019