8 września 2016 r. weszła w życie Ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, wprowadzająca m. in. zmiany w przepisach kodeksu cywilnego (tekst ujednolicony kodeksu cywilnego – PDF) regulujących formy czynności prawnych (art. 73-81 k.c.). Przepisy w nowym brzmieniu wprowadzają ułatwienia w zawieraniu i wypowiadaniu umów – głównie dzięki nowej formie dokumentowej (art. 77² k.c.). Absolutną nowością jest zdefiniowanie dokumentu jako „nośnika informacji umożliwiającego zapoznanie się z jej treścią” (art. 77³ k.c.). Tym samym odpada dotychczas przyjmowany doktrynalnie wymóg papierowego nośnika i opatrzenia dokumentu podpisem (tak własnoręcznym, jak elektronicznym). Przy spełnieniu warunków z art. 77²-77³ k.c. możliwe więc będzie skuteczne złożenie oświadczenia woli np. w formie SMS-a.

Doprecyzowano również pojęcie formy elektronicznej, która jednak nie jest tożsama z potocznym znaczeniem tego określenia (do zachowania formy elektronicznej w znaczeniu prawnym  konieczne jest złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej oraz opatrzenie go  bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu (art. 78¹ §1 k.c.) – a więc z pewnością nie każdy e-mail spełni wymogi formy elektronicznej).

Formalnie zmiany są rewolucyjne, wydaje się jednak, że przynajmniej częściowo w zakresie „formy dokumentowej” stanowią usankcjonowanie dotychczasowej praktyki orzeczniczej sądów (np. odnośnie wartości dowodowej wiadomości e-mail – trzeba zauważyć ogólnie, że o ile strony nie kwestionowały autentyczności korespondencji e-mailowej, sądy uznawały taką korespondencję za przydatny dowód).

Według uzasadnienia projektu ustawy zawierającej m.in. wyżej wskazane zmiany wprowadzenie formy dokumentowej do porządku prawnego ma na celu usprawnienie dokonywania czynności prawnych, przy jednoczesnych zapewnieniu możliwości wykorzystania formy dokumentowej jako dowodu w postępowaniu sądowym. Forma dokumentowa ma również dostosować obowiązujące przepisy do współczesnych możliwości technologicznych, jakie powszechnie wykorzystywane są przez uczestników obrotu prawnego.

Czekamy na skutki praktyczne i reakcje „uczestników obrotu prawnego”.