Uchylenie regulacji szczególnej

Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875) uchyliła szczególne regulacje prawne związane z m.in. z biegiem terminów i ich wstrzymaniem (lub zawieszeniem) w postępowaniach cywilnych i administracyjnych. Terminy te rozpoczynają swój bieg lub biegną dalej po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie powołanej wyżej ustawy (czyli od dnia 16 maja 2020 r.).

Terminy sądowe ruszają

W związku z powyższym z dniem dzisiejszym, czyli 24 maja 2020 r. (a według interpretacji Ministerstwa Sprawiedliwości nawet z dniem 23 maja 2020 r.) rozpoczynają (lub kontynuują) bieg terminy sądowe, które były wstrzymane (lub zawieszone) na mocy Ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.).

Należy więc pilnie podjąć czynności, dla których zakreślone były wstrzymane/zawieszone terminy procesowe lub ustawowe.

Zawieszenie terminów sądowych w okresie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii a ryzyko uchybienia terminom

Przepis art. 15zzs ust. 1 Ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w brzmieniu ustalonym ustawą zmieniającą z 31.03.2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.), regulujący wstrzymanie i zawieszenie terminów sądowych w okresie epidemii COVID-19 budzi niestety pewne wątpliwości interpretacyjne (skutkujące istotnym brakiem pewności co do zakresu spraw objętych zawieszeniem terminów).

Wobec tego w sprawach szczególnej wagi słuszne jest zastosowanie się do sugestii, żeby jednak w miarę możliwości nie zakładać, że nastąpiło zawieszenie terminów sądowych i skorzystać z przepisu art. 15 zzs ust. 7 powołanej na wstępie ustawy, zgodnie z którym czynności dokonane w okresie epidemii są skuteczne – poprzez dokonywanie niezbędnych dla zachowania praw strony czynności również w okresie epidemii, ze szczególnym uwzględnieniem czynności, które konkretny sąd uznaje za pilne (a zatem w praktyce użycie doręczenia pocztowego).

Nowatorska praktyka Sądu Okręgowego w Warszawie

Przy okazji należy zwrócić uwagę na przełomowe zarządzenie Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 marca 2020 r. (niestety mające ograniczone zastosowanie tylko do środków odwoławczych i wniosków o uzasadnienie). Na mocy tegoż zarządzenia od dnia 23.03.2020 r. pracownicy biura podawczego sądu drukują nadesłane (do godziny 14.00) na adres poczty elektronicznej środki odwoławcze oraz wnioski o sporządzenie uzasadnienia, odsyłając skan pierwszej strony pisma opatrzonej prezentatą jako potwierdzenie skutecznego wniesienia pisma.

Oczywiście pisma wniesione w ten sposób obarczone są brakiem formalnym (choćby brak podpisu strony – art. 126 §1 pkt 6 k.p.c.), można to jednak sanować w trybie art. 130 §1 k.p.c. Braki formalne w postaci podpisu, czy brakujących załączników można usunąć teoretycznie nawet po zakończeniu okresu stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii (w okresie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii termin do uzupełnienia braków formalnych pisma nie rozpocznie biegu – art. 15 zzs ust. 1 ustawy powołanej na wstępie). Po uzupełnieniu braków, pismo wywoła skutek od daty pierwotnego wniesienia (art. 130 § 3 k.p.c.). Rozwiązanie to może nie zadziałać w sprawach uznanych za pilne, gdyż w ich przypadku terminy do uzupełnienia braków formalnych nie ulegają zawieszeniu.

Mimo tych wszystkich zastrzeżeń opisywana praktyka jest przełomowa , stanowiąc jednocześnie budujący przykład nowatorskiego zastosowania istniejących przepisów bez ich naruszania (zwłaszcza na tle zastosowanych w innych sądach kartonowych pudeł, nie dających jakiejkolwiek możliwości udokumentowania daty złożenia pisma). Moim skromnym zdaniem rozwiązanie przyjęte w zarządzeniu Pani Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie powinno zostać uwzględnione (przynajmniej jako koncepcja) w ramach prac legislacyjnych, które wreszcie wprowadzą ustawowe uregulowanie kwestii dochowania terminu w XXI wiek.

Więcej (rozbieżności w wykładni i możliwe interpretacje): Gazeta Prawna 25.04.2020: Terminy procesowe i sądowe: Które są zawieszone, a które nie? Jak w czasie epidemii skutecznie wnieść pismo do sądu?