17 września 1793 r. Konwent Narodowy I Republiki Francuskiej przegłosował „Dekret o podejrzanych” (Loi des suspects). Autorami projektu byli prawnicy Philippe-Antoine Merlin de Douai (1754-1838) i Jean-Jacques-Régis de Cambacérès (1753-1824), później jeden ze współredaktorów Kodeksu Napoleona.
Dekret w swoim artykule I nakazywał natychmiastowe aresztowanie wszystkich znajdujących się na terytorium republiki francuskiej osób podejrzanych, zaś w artykule II pojęcie tychże definiował. Obszerny katalog otwierali ci „którzy bądź to przez zachowanie, swoje powiązania, słowa lub pisma okazali się stronnikami tyranii lub federalizmu i wrogami wolności”, a zamykali „włóczędzy albo niepłacący podatków lokalnych bądź uchwalonych przez Zgromadzenie Narodowe”.
Szerokiej i użytecznej dla potrzeb ścigania wrogów rewolucji wykładni powyższej definicji dokonała zdominowana przez sankiulotów Komuna Paryża, w myśl której podejrzani to ci „którzy nie uczynili niczego przeciwko wolności, lecz także nie uczynili niczego dla niej”.
W praktyce skutki dekretu dotknęły arystokratów i ich rodziny, księży odmawiających złożenia przysięgi na konstytucję cywilną kleru, emigrantów, urzędników Ancien Regime’u i spekulantów. Liczba ofiar jest sporna: według ostrożnych szacunków Encyclopædia Britannica aresztowano ponad 200 tysięcy osób, aczkolwiek większość z nich nigdy nie stanęła przed sądem, lecz była więziona w warunkach, które spowodowały śmierć co najmniej 10 tysięcy osób. Co do tych, którym zdołano zapewnić formalną sprawiedliwość rewolucyjną sądy wojskowe i trybunały rewolucyjne wydały 17 tysięcy wyroków śmierci.
Loi des suspects uznaje się często za początek Wielkiego Terroru, jako że zapoczątkował osłabienie praw indywidualnych, które doprowadziło do rewolucyjnej paranoi skutkującej eksterminacją znacznej części narodu. Nieprzypadkowo też uchylenie dekretu (1795) nastąpiło po zakończeniu okresu Wielkiego Terroru.
AKTUALIZACJA 05.04.2025 © ŁUKASZ SOBANIAK
Reign of Terror. The Editors of Encyclopaedia Britannica.