CZERWIEC
1 czerwca 1962 r. w więzieniu w Ramli (Izrael) wykonano karę śmierci orzeczoną 15 grudnia 1961 r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Jerozolimie wobec SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna za zbrodnie przeciwko ludności żydowskiej, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości oraz przynależność do organizacji uznanych w Norymberdze za przestępcze. Egzekucję poprzedziło odrzucenie apelacji przez Sąd Najwyższy Izraela i nieskorzystanie z prawa łaski przez prezydenta Icchaka Ben Cewiego. Wyrok wykonano zaraz po północy. W ciągu kilku godzin ciało skremowano, a popioły rozsypano w Morzu Śródziemnym poza wodami terytorialnymi Izraela. |
2 czerwca 1953 r. Elżbieta II została koronowana na królową Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Koronacja odbyła się w Opactwie Westminsterskim i była pierwszą taką ceremonią transmitowaną przez telewizję. |
3 czerwca 1666 r. w Cieśninie Kaletańskiej angielski wiceadmirał Sir George Ayscue (1616-1672) poddał Holendrom swój flagowy okręt HMS "Royal Prince". Więcej… |
4 czerwca 1963 r. brytyjski sekretarz stanu ds. wojny John Profumo (1915-2006) podał się do dymisji w następstwie ujawnionego skandalu obyczajowego z wątkami szpiegowskimi (Afera Profumo). Rezygnację polityka podano do publicznej wiadomości następnego dnia. Więcej… |
4 czerwca 1989 r. w Polsce odbyły się pierwsze po II wojnie światowej częściowo wolne wybory do Sejmu i wolne wybory do Senatu. W 2013 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w przekonaniu "o szczególnym znaczeniu tej daty dla Polski" ustanowił 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich. |
5 czerwca 1963 r. w Killinardrish (Cork) w Irlandii zmarł generał Adrian Carton de Wiart (1880-1963), uczestnik wojny burskiej, obu wojen światowych, a w międzyczasie wojny polsko-bolszewickiej. Więcej… |
6 czerwca 1944 r. w Normandii rozpoczęła się operacja Neptun, największa w historii morska operacja desantowa. Lądowanie aliantów we Francji umożliwiło otwarcie drugiego frontu przeciwko III Rzeszy w zachodniej Europie. |
7 czerwca 1927 r. w Warszawie rosyjski emigrant Borys Kowerda (1907-1987) dokonał zamachu na posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego ZSRR w Polsce Piotra Wojkowa. Do morderstwa doszło na warszawskim Dworcu Głównym - zamachowiec oddał sześć strzałów do sowieckiego dyplomaty (który broniąc się również strzelał), po czym bez jakiegokolwiek oporu ze swojej strony został zatrzymany przez policjantów na miejscu zdarzenia. Więcej… |
7 czerwca 1981 r. w pobliżu Bagdadu izraelskie samoloty F-16 dokonały prewencyjnego nalotu na iracki reaktor atomowy Osirak (operacja Opera), co miało spowolnić iracki program atomowy. W latach 80-tych i 90-tych miejsce to było celem nalotów trzykrotnie: w 1980 miał miejsce nalot irański, w 1981 izraelski, w 1991 amerykański. Ostatecznie ośrodek został splądrowany przez samych Irakijczyków w okresie anarchii po upadku Saddama Husajna w wyniku II wojny w Zatoce, przy czym nie wiadomo dokładnie, co padło łupem szabrowników... |
8 czerwca 1831 r. w Londynie zmarła Sarah Siddons (1755-1831), walijska aktorka uznawana w XVIII w. za najznakomitszą odtwórczynię ról szekspirowskich. |
9 czerwca 1815 r. w Wiedniu przyjęto akt końcowy Kongresu Wiedeńskiego. Dokonano nim rewizji zmian terytorialnych oraz ustrojowych spowodowanych w Europie rewolucją francuską i wojnami napoleońskimi. |
10 czerwca 1942 r. w ramach represji za pomoc udzieloną agentom czechosłowackiego rządu emigracyjnego, którzy dokonali zamachu na zbrodniczego Protektora Czech i Moraw SS-Obergruppenführera Reinharda Heydricha Niemcy spacyfikowali czeskie Lidice. Zamordowano 340 mieszkańców wsi (w tym 82 dzieci), a jej zabudowania zrównano z ziemią. Była to jedna z tych niewielu niemieckich zbrodni w czasie II wojny światowej, która została nie tylko przyznana, ale i oficjalnie nagłośniona przez propagandę nazistowską jako adekwatna forma odwetu za zlikwidowanie wysokiego przedstawiciela władz III Rzeszy. |
11 czerwca 1937 r. w Moskwie odbyło się tajne posiedzenie Kolegium Specjalnego Sądu Najwyższego ZSRR w sprawie najwyższych dowódców Armii Czerwonej - w tym marszałka Michaiła Tuchaczewskiego (1893-1937) - oskarżonych o szpiegostwo na rzecz Niemiec i udział w „antysowieckiej wojskowej organizacji trockistowskiej”. Tuchaczewski stał się kolejną ofiarą narastającej podejrzliwości Stalina wobec własnych towarzyszy. Więcej… |
12 czerwca 1935 r. zakończyła się boliwijsko-paragwajska wojna o Gran Chaco (1932-1935). Przyczyną konfliktu, w którym zginęło po obu stronach około 100.000 ludzi był spór o rzekę Paragwaj (zapewniającą dostęp do Atlantyku) oraz złoża ropy naftowej, znajdujące się rzekomo na spornym obszarze. |
13 czerwca 1966 r. Sąd Najwyższy U.S.A. wydał wyrok w sprawie Miranda v. Arizona, ustanawiając fundamentalną proceduralną zasadę, że podejrzani w chwili zatrzymania przez policję muszą zostać poinformowani o prawie do milczenia, skutkach prawnych swoich zeznań i prawie do adwokata (Miranda rights). Więcej… |
14 czerwca 1932 r. polski niszczyciel ORP "Wicher" wszedł do portu gdańskiego pomimo braku zgody senatu Wolnego Miasta Gdańska, aby powitać przybywający z kurtuazyjną wizytą zespół okrętów Royal Navy. Była to demonstracja siły zakładająca użycie broni w razie jakiegokolwiek incydentu ze strony władz Wolnego Miasta, której celem było zapewnienie respektowania prawa II Rzeczpospolitej do korzystania z tzw. „port d’attache” (Kryzys gdański). |
15 czerwca 1667 r. w Paryżu Jean-Baptiste Denys (1643–1704), osobisty lekarz króla Francji Ludwika XIV, przeprowadził pierwszą w historii w pełni udokumentowaną transfuzję krwi. Więcej… |
15 czerwca 1934 r. w Warszawie Hryhorij Maciejko (1913-1966), członek Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów dokonał zamachu na polskiego ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego (1895-1934), który zmarł w szpitalu tego samego dnia. Zamach stał się bezpośrednią przyczyną stworzenia obozu odosobnienia w Berezie Kartuskiej. |
15 czerwca 1952 r. w Londynie została zamordowana Krystyna Skarbek (1908-1952), bardziej znana jako Christine Granville, agentka brytyjskiego Special Operations Executive, uczestniczka wielu niezwykłych akcji w okupowanej Polsce i Francji. |
16 czerwca 1815 r. pod Quatre Bras w Belgii doszło do ostatniej zwycięskiej bitwy Napoleona. Dwa dni później cesarz przegrał pod Waterloo. |
17 czerwca 1767 r. w górzystym regionie Margeride na południu Francji odnaleziono ostatnią ze 104 śmiertelnych ofiar bestii z Gévaudan - tajemniczej kryptydy, która na początku XXI w. stała się inspiracją dla barwnej filmowej opowieści Braterstwo wilków (Le Pacte des loups) w reżyserii Christophe’a Gansa (2003). |
18 czerwca 1815 r. pod Waterloo Napoleon Bonaparte przegrywa swą ostatnią bitwę, a generał Pierre Cambronne dowodzący ostatnim czworobokiem cesarskiej gwardii rzekomo wypowiada zapewniające mu nieśmiertelność słowa „Gwardia umiera, nie poddaje się” (lub według Wiktora Hugo znacznie krócej, mniej patetycznie, lecz równie treściwie). Więcej… |
19 czerwca 1867 r. w Cerro de las Campanas zwolennicy republikańskiego rządu prezydenta Benito Juáreza rozstrzelali cesarza Meksyku Maksymiliana I (1832-1867). Więcej… |
22 czerwca 1941 r. o godz. 3:15 rozpoczęła się niemiecka operacja Barbarossa (Unternehmen Barbarossa) - inwazja III Rzeszy na ZSRR. Więcej… |
23 czerwca 1757 r. doszło do bitwy pod Palashi (ang. Plassey) w Bengalu. Więcej… |
24 czerwca 1812 r. Wielka Armia Napoleona Bonapartego rozpoczęła inwazję na Rosję. |
25 czerwca 1876 r. pod Little Big Horn (Montana) Indianie z plemion Dakotów, Czejenów i Arapaho prowadzeni przez wodzów Szalonego Konia i Siedzącego Byka pokonali oddziały 7 Regimentu Kawalerii Stanów Zjednoczonych. Więcej… |
26 czerwca 1948 r., dwa dni po wprowadzeniu sowieckiej blokady Berlina Zachodniego siły powietrzne USA rozpoczęły operację Vittles - most powietrzny, który zapewnił miastu niezbędne zaopatrzenie przez ponad rok. Więcej… |
27 czerwca 1905 r. na pancerniku Kniaź Potiomkin Tawriczeskij należącym do rosyjskiej Floty Czarnomorskiej wybuchł bunt, który - głównie za sprawą niemego filmu Siergieja Eisensteina z 1925 r. - stał się symbolem rewolucji 1905 r. Nie umniejszając walorów artystycznych dzieła Eisensteina trzeba zauważyć, że wyolbrzymia ono znaczenie buntu na Potiomkinie i w wielu miejscach mocno mija się z faktami historycznymi, czego przykładem jest choćby słynna scena masakry na odeskich schodach - do której nigdy w rzeczywistości nie doszło. O takim kreatywnym potraktowaniu historii zdecydowały oczywiście względy ideologiczno-propagandowe. |
28 czerwca 1914 r. o godz. 10.50 w Sarajewie Gawriło Princip (1894-1918), członek serbskiej nacjonalistycznej organizacji "Czarna Ręka" dokonał skutecznego zamachu na austro-węgierskiego następcę tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga (1863-1914) i jego małżonkę Zofię von Chotek (1868-1914). Zamach w Sarajewie został niebawem uznany za casus belli I wojny światowej. Więcej… |
29 czerwca 1991 r. w Warszawie wyprodukowano ostatni egzemplarz samochodu FSO 125p (przed wygaśnięciem licencji w 1983 r. nazwa Polski Fiat 125p, później także FSO 1300/1500). Pojazd ten, zwany często "kredensem" (najpewniej z uwagi na cokolwiek kanciastą linię nadwozia) był produkowany w Polsce przez 24 lata w liczbie 1 445 699 egzemplarzy i dla wielu Polaków stał się niezapomnianym (głównie z uwagi na niską jakość wykonania i wysoką awaryjność) początkiem przygody z motoryzacją, a także przedmiotem wielu niewybrednych żartów... |
30 czerwca 1934 r. w Monachium i Berlinie doszło do krwawej czystki wewnątrz ruchu narodowosocjalistycznego, znanej jako "noc długich noży". Według oficjalnych danych bez jakiegokolwiek formalnego postępowania prawnego zlikwidowano 85 osób uznanych za element niepewny politycznie, niezdyscyplinowany lub aspołeczny - w tym dowódcę SA Ernsta Röhma (1887-1934). Nieoficjalne szacunki mówią nawet o tysiącu zamordowanych autentycznych i domniemanych przeciwników Hitlera. |