Tego dnia w 1941 roku



3 kwietnia 1941 r. premier Węgier Pál Teleki popełnił samobójstwo, nie chcąc się ugiąć przed żądaniami III Rzeszy dotyczącymi ataku na Jugosławię.

Pál Teleki Portrait-PM

Pál Teleki de Szék
(1871-1941)
Autor nieznany, 1939 r.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Pál Teleki hrabia Szék (1871-1941) wielokrotnie dał się poznać jako polityk podejmujący nonkonformistyczne decyzje w polityce zagranicznej Węgier. Już w w 1920 r. rząd Pála Telekiego podjął decyzję o udzieleniu pomocy militarnej Polsce będącej w krytycznym momencie wojny z Rosją sowiecką. W 1939 r. w imieniu Węgier odmówił III Rzeszy (żądającej udostępnienia węgierskich linii kolejowych i umożliwienia ataku na Polskę z terytorium Węgier) udziału w jakiejkolwiek akcji zbrojnej przeciwko Polsce, motywując to względami moralnymi i historycznymi. Po klęsce Polski we wrześniu 1939 r. Węgry otwarły granice dla uchodźców, którym zapewniano wszelką możliwą pomoc aż do wkroczenia wojsk niemieckich na terytorium Węgier w 1944 r. Polscy żołnierze zostali formalnie internowani w Węgrzech, jednak sposób wykonania tego internowania umożliwił większości wyjazd do Francji i kontynuowanie walki.

W 1941 r., nie chcąc ugiąć się przed żądaniami Hitlera w sprawie pomocy wojskowej w ataku na Jugosławię, z którą w 1940 r. podpisał pakt o nieagresji, a jednocześnie nie mogąc spełnić żądań brytyjskich w tej sprawie (aktywne przeciwdziałanie inwazji na Jugosławię, łącznie z wypowiedzeniem wojny III Rzeszy) popełnił samobójstwo.

W liście pożegnalnym przewidział grożące Węgrom konsekwencje przegranej wojny u boku III Rzeszy, uznając swoją odpowiedzialność polityczną za te wydarzenia. Rozwój sytuacji wojskowej i politycznej w 1944 r. w pełni potwierdził prognozy Pála Telekiego.

Teleki Pál sírja

Grób Pála Telekiego na cmentarzu Máriabesnyő w Gödöllő. 2011.

Autor: Szenti Tamás, 11.09.2011.

CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

AKTUALIZACJA 01.04.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


Pál, Count Teleki, prime minister of Hungary. The Editors of Encyclopaedia Britannica. Mar 30, 2021

Hungary in the Mirror of the Western World 1938–1958. IV. Hitler and Hungary. CORVINUS LIBRARY Hungarian History. 2012.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

10 maja 1940 r. po całkowitej i ostatecznej kompromitacji polityki appeasementu premier Wielkiej Brytanii Neville Chamberlain podaje się do dymisji. Zastępuje go Winston Churchill. Więcej…

11 maja 1745 r. pod Fontenoy (Belgia) doszło do krwawej bitwy pomiędzy połączonymi siłami austriackimi, brytyjskimi i holenderskimi z armią francuską (wojna o sukcesję austriacką). Jedno ze starć poprzedziła rzekoma wymiana uprzejmości, która niesłusznie przeszła do legendy jako symbol XVIII-wiecznej kurtuazji na polu bitwy, a dla niektórych ignorantów stanowi powód do drwin z "wojny w koronkach" jeszcze na początku XXI w. Więcej…

12 maja 1926 r. w Warszawie rozpoczęły się walki uliczne przewrotu majowego. W wyniku starć strony rządowej i zwolenników marszałka Józefa Piłsudskiego zginęło 379 osób. Rząd Wincentego Witosa podał się do dymisji, a prezydent Stanisław Wojciechowski złożył urząd. Majowy zamach stanu zapoczątkował 13-letnie autorytarne rządy sanacji, trwające do września 1939 r.

12 maja 1927 r. w Londynie funkcjonariusze policji działający w ramach kontrwywiadowczej operacji MI5 rozpoczęli przeszukanie budynku przy 49 Moorgate, gdzie mieściły się siedziby spółki ARCOS Ltd (All-Russian Co-operative Society Limited) i sowieckiego przedstawicielstwa handlowego. Konsekwencją afery ARCOSu było wypowiedzenie przez rząd premiera Stanleya Baldwina brytyjsko-sowieckich stosunków dyplomatycznych. Więcej…

13 maja 1926 r. w Poznaniu generał Kazimierz Sosnkowski (1885-1969) podejmuje próbę samobójczą, nie mogąc pogodzić lojalności wobec legalnego rządu RP z lojalnością wobec marszałka Józefa Piłsudskiego stojącego na czele majowego zamachu stanu.

14 maja 1643 r. w Saint-Germain-en-Laye zmarł król Francji i Nawarry Ludwik XIII Sprawiedliwy (1601-1643). Więcej…

15 maja 1987 r. z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie wystartowała rakieta nośna Energia z nieuzbrojonym prototypem sowieckiej kosmicznej stacji bojowej Polus. Stacji nie udało się jednak umieścić na założonej niskiej orbicie okołoziemskiej wskutek wadliwych elementów systemu sterowania, a jej szczątki spadły do Pacyfiku. Wkrótce w związku z rozpadem ZSRR projekt (mający być odpowiedzią na amerykański program "wojen gwiezdnych" Reagana) został anulowany.

16 maja 1943 r. brytyjskie lotnictwo rozpoczęło realizację operacji Chastise. Celem RAFu było zniszczenie zapór wodnych na rzekach w Zagłębiu Ruhry, co miało doprowadzić do wyłączenia z eksploatacji znaczącej części niemieckiej infrastruktury przemysłowej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...