Tego dnia w 1941 roku
30 lipca 1941 r. w Londynie podpisano układ Sikorski-Majski, przywracający stosunki dyplomatyczne pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a ZSRR, zerwane z dniem 17 września 1939 r.
Jednocześnie ZSRR zadeklarował, że z mocą wsteczną uznaje pakt Ribbentrop-Mołotow za pozbawiony skutków prawnych. Co najważniejsze w protokole dodatkowym zagwarantowano „amnestię” dla obywateli polskich, a także „jeńców” pozbawionych wolności na terenie ZSRR. Pozwoliło to w 1942 r. na ewakuowanie na Zachód ponad 110.000 osób wraz z żołnierzami II Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa.
Podpisanie układu. Od lewej: Władysław Sikorski, Anthony Eden, Winston Churchill i Iwan Majski. Londyn, 30 lipca 1941 r.
Autor nieznany.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons
Ta krucha i wymuszona normalizacja polsko-sowieckich stosunków dyplomatycznych została sfinalizowana przy znaczącym pośrednictwie brytyjskim, wynikającym z dążeń brytyjskiej dyplomacji do utworzenia faktycznej koalicji przeciwko III Rzeszy. Znaczna część rządu RP na uchodźstwie nie zaakceptowała układu z powodu jego niejednoznacznych zapisów, w szczególności nie potwierdzających granicy polsko-sowieckiej sprzed 1939 r. (komplikowało to jeszcze bardziej międzynarodowe i prawne skutki agresji z 1939 r.), co doprowadziło do kryzysu gabinetowego połączonego z dymisjami ministrów.
W kwietniu 1943 r. po odkryciu przez Niemców zbiorowych grobów ofiar masakry katyńskiej ZSRR ponownie zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską – w reakcji na zwrócenie się przez stronę polską do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o przeprowadzenie dochodzenia.
AKTUALIZACJA 23.08.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK
Układ Sikorski-Majski. Eugeniusz Duraczyński. Dzieje Najnowsze: kwartalnik poświęcony historii XX wieku, R. 19 z. 1 (1987)
Układ Sikorski–Majski w ocenie centralnej prasy polityczno-informacyjnej Polskiego Państwa Podziemnego (czerwiec–sierpień 1941 roku). Karol Sacewicz. Echa Przeszłości 5, 155-173. 2004
Dylematy wojskowej Temidy. Problemy orzecznicze sądów wojennych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach II wojny światowe. Leszek Kania.
INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:
24 listopada 1963 r. - dwa dni po zamachu na prezydenta USA Johna F. Kennedy'ego (1917-1963) jego zabójca Lee Harvey Oswald zostaje śmiertelnie postrzelony w Dallas przez powiązanego z mafią Jacka Ruby'ego. Zdarzenie to i jego okoliczności (Oswald został postrzelony w czasie konwojowania przez policję) stało się kolejnym źródłem kontrowersji co do rzeczywistej roli Oswalda w zamachu na Kennedy'ego. |
25 listopada 2008 r. w Krakowie dokonano ekshumacji zwłok generała Władysława Sikorskiego (1881-1943) - celem przeprowadzenia ich badań i oględzin w Zakładzie Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielońskiego w ramach rozpoczętego w 2008 r. śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej. Raport z przeprowadzonej sekcji (2009) wykluczył hipotezy o pozbawieniu życia generała już przed katastrofą w Gibraltarze. Stwierdzono, że śmierć Władysława Sikorskiego nastąpiła wskutek obrażeń wielonarządowych, typowych dla ofiar wypadków komunikacyjnych. Więcej… |
27 listopada 1915 r. w Kodymie (obecnie Ukraina) urodził się Stanisław Skalski (1915-2004) - major pilot Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie i Wing Commander Royal Air Force, as myśliwski II wojny światowej. Więcej… |
28 listopada 1794 r. w Mediolanie zmarł Cesare Bonesana markiz Beccaria (1738-1794) - włoski prawnik i pisarz, prekursor nowożytnego prawa karnego. Więcej… |
29 listopada 1830 r. w Warszawie członkowie sprzysiężenia w Szkole Podchorążych Piechoty pod wodzą porucznika Piotra Wysockiego wystąpili przeciwko powszechnie znienawidzonemu wodzowi naczelnemu wojsk Królestwa Polskiego wielkiemu księciu Konstantemu Romanowowi (1779–1831). Spisek wojskowy doprowadził do opanowania stolicy, dając początek Powstaniu Listopadowemu. |
30 listopada 1786 r. Wielki książę Toskanii (i przyszły cesarz) Leopold II Habsburg (1747-1792) wprowadza nową ustawę karną znaną jako Leopoldina, Jest to pierwszy pierwszy europejski kodeks, który znosi karę śmierci oraz wszelkie kary cielesne. Reforma była inspirowana dziełem markiza Cesare Beccarii (1738-1794) O przestępstwach i karach (1764). |
30 listopada 1808 r. pod Somosierrą doszło do zwycięskiej szarży polskich szwoleżerów na pozycje armii hiszpańskiej, co pozwoliło otworzyć armii Napoleona drogę na Madryt. Wydarzenie to nie tylko dało początek romantycznej legendzie utrwalonej w malarstwie i literaturze, ale i przyczyniło się do ukucia nieco już skompromitowanego merytorycznie terminu "kozietulszczyzna" (od nazwiska dowódcy szwadronu Jana Kozietulskiego) oznaczającego rzekomo właściwą Polakom skłonność do brawury i osiągania mało znaczących zwycięstw kosztem ogromnych strat. |
