8 listopada 1939 r. w Monachium Georg Elser (1903-1945) dokonał nieudanego zamachu bombowego na Adolfa Hitlera w piwiarni Bürgerbräukeller.
Bomba zegarowa została umieszczona przez Elsera w filarze lokalu na początku listopada 1939 r. po przygotowaniach trwających około dwóch miesięcy. Ładunek eksplodował zgodnie z ustawieniem mechanizmu 8 listopada 1939 r. około 21.20. Niestety stało się to już po zakończeniu przemówienia Hitlera. Zginęło 8 osób, rannych zostało ponad 60.
Wnętrze Bürgerbräukeller nazajutrz po zamachu Georga Elsera. 9 listopada 1939 r.
Wagner .Bundesarchiv, Bild 183-E12329
CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
Zamach nie powiódł się wskutek zmiany planów przez Hitlera, który wygłosił swoje przemówienie z godzinnym wyprzedzeniem i opuścił lokal kilkanaście minut przed wybuchem bomby, aby zdążyć na pociąg do Berlina (pierwotny plan zakładał podróż samolotem, jednak tego dnia z powodu mgły lotnisko w Monachium było zamknięte).
Georg Elser został zatrzymany nad granicą szwajcarską w trakcie próby opuszczenia Niemiec jeszcze zanim jego bomba wybuchła w Monachium. Oprócz nożyc do drutu znaleziono przy nim pełen zestaw obciążającego materiału dowodowego: plany bomby i pocztówkę z zaznaczoną lokalizacją podłożenia ładunku.
Teczka personalna Georga Elsera. Staatspolizeileitstelle Düsseldorf, 1 grudnia 1939 r.
Weißkunig
CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Zamachowiec po przesłuchaniu przez Gestapo został osadzony w Dachau w oczekiwaniu na pokazowy proces po zwycięskim dla III Rzeszy końcu wojny – podejrzewano bowiem działanie z inspiracji brytyjskiego wywiadu (takie przeświadczenie Hitlera doprowadziło m. in. do incydentu w Venlo, czyli uprowadzenia dwóch agentów Secret Intelligence Service z neutralnego terytorium).
Hitler na uroczystym pogrzebie ofiar zamachu w Bürgerbräukeller. 11 listopada 1939 r.
Wagner. Bundesarchiv, Bild 183-E12359.
CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
Ostatecznie Georg Elser został zamordowany na rozkaz Himmlera w kwietniu 1945 r. Niejasnym pozostaje, czy organizując zamach działał sam. W każdym razie śledztwo prowadzone przez Gestapo nie doprowadziło do ujawnienia ewentualnych współsprawców, co jednakże nie zapobiegło wszczęciu represji wobec osób nawet przypadkowo związanych z Elserem i nieświadomych jego planów.
AKTUALIZACJA 14.11.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK
The Carpenter Elser Versus the Führer Hitler. Claus Christian Malzahn. SPIEGEL International. 08.11.2005.