Tego dnia w 1796 roku



15 listopada 1796 r. rozpoczęła się bitwa pod Arcole, podczas której generał Napoleon Bonaparte rzekomo osobiście poprowadził krwawy i zwycięski szturm na most na rzece Alpone.

Napoleon at Arcole

Generał Bonaparte prowadzi atak na moście w Arcole.
John Clark Ridpath. Ridpath’s History of the World. 1901 r.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Atak prowadzony przez początkującego Boga Wojny uwieczniono na wielu rycinach i obrazach, a nawet filmach. Jak się jednak okazuje, generał Bonaparte nie wdarł się na most w Arcole z rozwianym włosem i szablą w dłoni.

Według naocznych świadków (Józefa Sułkowskiego i Augusta Marmonta) wyglądało to nieco inaczej. Otóż zagrzewając swoich ludzi do walki chwycił sztandar i stanął na ziemnym wale kilkadziesiąt kroków od mostu pod silnym ostrzałem Austriaków – kilku członków sztabu Bonapartego zostało trafionych, a jego adiutant Muiron nawet zginął osłaniając dowódcę.

Niebezpieczeństwo grożące głównodowodzącemu szybko zażegnał nieznany oficer francuski ściągając Bonapartego z linii ognia do błotnistego rowu – co ponoć okazało się niemal równie niebezpieczne jak ostrzał austriackiej piechoty, ponieważ groziło utonięciem. Atak zresztą wkrótce się załamał, jako że żołnierzy bynajmniej nie porwał heroiczny zapał wodza i Francuzi tym razem nie zdobyli mostu. Udało się to dopiero później. Wszystkie te okoliczności nie przeszkodziły jednak powstaniu legendy, której wykreowaniu nieco pomógł sam jej bohater.

W ujęciu malarskim legendę Napoleona prowadzącego osobiście i zwycięsko atak na moście w Arcole zapoczątkował obraz Bonaparte au Pont d’Arcole Antoine-Jeana Grosa (1771–1835), namalowany wkrótce po bitwie. Zaznaczyć trzeba, że dzieło zostało zamówione przez samego bohatera, który ponoć osobiście zaakceptował szkic i stanowiło zapewne element autopromocji Korsykanina, ówcześnie młodego republikańskiego generała. Przy tych założeniach trudno więc wymagać wierności realiom błotnistego pola bitwy pod Arcole…

1801 Antoine-Jean Gros - Bonaparte on the Bridge at Arcole

Bonaparte na moście w Arcole.

Antoine-Jean Gros. Olej na płótnie. 1796 r.

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Artysta przedstawił Bonapartego w haftowanym złotem mundurze generała republiki, przepasanego trójkolorową szarfą. Rzecz jasna nie mogło zabraknąć rozwianych włosów, do tego sztandar w lewej ręce i szabla w prawej. Scenerii dopełniają kłęby dymu z wystrzałów armatnich. Całość jest więc bardzo stylowa, choć poza portretowanego wydaje się nieco zbyt statyczna jak na moment dramatycznego ataku pod skoncentrowanym ogniem austriackiej piechoty.

La Bataille du Pont d'Arcole

Napoleon Bonaparte prowadzi swoich żołnierzy przez most w Arcole.

Horace Vernet. Olej na płótnie. 1826 r.

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Zarówno artysta, jak i jego model odnieśli pełny sukces. Ich romantyczna licentia poetica sprawiła, że heroiczne ujęcie powielono w innych malarskich wyobrażeniach (choćby na powyższym obrazie znanego batalisty Verneta), a z czasem w filmowych scenach – ostatnio chyba w miniserialu Napoleon z Christianem Clavierem w roli tytułowej (2002).

AKTUALIZACJA 14.11.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


Bóg Wojny – bitwy epoki napoleońskiej 1793 – 1815. Mówią Wieki.

Świadkowie o bitwie pod Arcole. Rzeczpospolita. 12.09.2008.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

28 kwietnia 1945 r. w Giulino di Mezzegra nad jeziorem Como komunistyczni partyzanci rozstrzelali Benito Mussoliniego (1883-1945) i Clarę Petacci (1912-1945), schwytanych w trakcie próby ucieczki z Mediolanu do Szwajcarii. Rozstrzelano także innych ujętych członków kierownictwa Włoskiej Republiki Socjalnej. Więcej…

29 kwietnia 1899 r. w Achères koło Paryża Camille Jenatzy (1868-1913) jako pierwszy na świecie przekroczył prędkość 100 km/h. Więcej…

30 kwietnia 1943 r. brytyjski kontrwywiad zrealizował kluczowy element operacji Mincemeat. Była to niezwykła i drobiazgowo opracowana akcja dezinformacyjna, która skutecznie odwróciła uwagę państw osi od planowanej alianckiej inwazji na Sycylię, a ponadto przyniosła aliantom wiele innych niezamierzonych korzyści. Więcej…

1 maja 1960 r. nad Swierdłowskiem (obecnie Jekaterynburg) na Uralu został zestrzelony samolot szpiegowski Lockheed U-2.  Maszynę pilotował kapitan Francis Gary Powers (1929-1977), wykonujący dla CIA i USAF zadanie fotograficznego rozpoznania powietrznego nad terytorium ZSRR (misja Grand Slam). Więcej…

2 maja 73 r. zakończyło się rzymskie oblężenie Masady, potężnej twierdzy nad Morzem Martwym. Żołnierze X Legionu pod wodzą Flawiusza Silwy wkroczyli do fortecy, której obrońcy dowodzeni przez Eleazara ben Jaira popełnili zbiorowe samobójstwo w obliczu nieuchronnej klęski. Upadek Masady zakończył powstanie przeciwko panowaniu rzymskiemu w Judei, zwane wojną żydowską (66-73 r.). Od czasów generała Mosze Dajana (1915-1981) Masada jest jednym z historycznych miejsc, w których żołnierze armii izraelskiej składają przysięgę.

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...