Tego dnia w 1944 roku



13 stycznia 1944 r. powołano w ZSRR tzw. komisję Nikołaja Burdenki w celu wykazania, że zbrodnia katyńska dokonana wiosną 1940 r. przez NKWD na polskich oficerach została popełniona rzekomo przez Niemców w 1941 r.

Николай Нилович Бурденко

Nikołaj Burdenko (1876-1946)
Autor nieznany. 1937 r.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Już oficjalna nazwa Komisji wytyczała jedynie słuszny kierunek jej działań: „Specjalna komisja ds. ustalenia i przeprowadzenia śledztwa okoliczności rozstrzelania w lesie katyńskim polskich jeńców wojennych przez niemiecko-faszystowskich najeźdźców”. Działania samej komisji poprzedziło trzymiesięczne przygotowanie miejsca ekshumacji przez NKWD i kontrwywiad wojskowy ZSRR (w masowych grobach umieszczono spreparowane dokumenty, przygotowano świadków). Raport Komisji Burdenki opublikowano 26 stycznia 1944 r. i zgodnie z założeniem wyjściowym wskazywał on Niemców jako sprawców zbrodni.

Raport Burdenki został wykorzystany przez ZSRR w procesie norymberskim do próby obciążenia Niemców odpowiedzialnością za zbrodnię katyńską. Włączono go do akt sądowych procesu w Norymberdze (dokument ZSRR-54), jednakże po przesłuchaniu świadków oskarżenia przygotowanych przez NKWD Trybunał pominął w wyroku kwestię odpowiedzialności za zbrodnię katyńską z braku dowodów.

Również powojenne opracowania dotyczące sprawy katyńskiej krytycznie oceniły raport komisji Burdenki, zarzucając m. in. brak obiektywizmu, fałszowanie dowodów rzeczowych, dokumentów, zeznań świadków oraz liczne błędy. Można tu wymienić nie tylko dwa raporty polskiego rządu emigracyjnego: „Masowe morderstwo polskich jeńców wojennych w Katyniu” (1946) i „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów” (1948), ale także raport Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej – tzw. Komisji Maddena (1952), ekspertyzę Wspólnej Komisji Historyków Partyjnych PRL i ZSRR (1988), i wreszcie orzeczenie ekspertów rosyjskiej Głównej Prokuratury Wojskowej w sprawie dotyczącej kwalifikacji prawnej zbrodni katyńskiej (1993).

Mimo dość jednoznacznej oceny raportu Komisji Burdenki był on aż do 1990 r. (komunikat Agencji TASS z 13.04.1990, który odpowiedzialnością za zbrodnię obarczał NKWD) wykorzystywany propagandowo w ZSRR i państwach bloku wschodniego jako podstawa „kłamstwa katyńskiego”, czyli tezy o rzekomym sprawstwie Niemców.

AKTUALIZACJA 13.01.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


The Katyn Forest Massacre: Hearings Before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre Washington; United States Congress. 1952.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

25 listopada 2008 r. w Krakowie dokonano ekshumacji zwłok generała Władysława Sikorskiego (1881-1943) - celem przeprowadzenia ich badań i oględzin w Zakładzie Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielońskiego w ramach rozpoczętego w 2008 r. śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej. Raport z przeprowadzonej sekcji (2009) wykluczył hipotezy o pozbawieniu życia generała już przed katastrofą w Gibraltarze. Stwierdzono, że śmierć Władysława Sikorskiego nastąpiła wskutek obrażeń wielonarządowych, typowych dla ofiar wypadków komunikacyjnych. Więcej…

27 listopada 1915 r. w Kodymie (obecnie Ukraina) urodził się Stanisław Skalski (1915-2004) - major pilot Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie i Wing Commander Royal Air Force, as myśliwski II wojny światowej. Więcej…

28 listopada 1794 r. w Mediolanie zmarł Cesare Bonesana markiz Beccaria (1738-1794) - włoski prawnik i pisarz, prekursor nowożytnego prawa karnego. Więcej…

29 listopada 1830 r. w Warszawie członkowie sprzysiężenia w Szkole Podchorążych Piechoty pod wodzą porucznika Piotra Wysockiego wystąpili przeciwko powszechnie znienawidzonemu wodzowi naczelnemu wojsk Królestwa Polskiego wielkiemu księciu Konstantemu Romanowowi (1779–1831). Spisek wojskowy doprowadził do opanowania stolicy, dając początek Powstaniu Listopadowemu.

30 listopada 1786 r. Wielki książę Toskanii (i przyszły cesarz) Leopold II Habsburg (1747-1792) wprowadza nową ustawę karną znaną jako Leopoldina, Jest to pierwszy pierwszy europejski kodeks, który znosi karę śmierci oraz wszelkie kary cielesne. Reforma była inspirowana dziełem markiza Cesare Beccarii (1738-1794) O przestępstwach i karach (1764).

30 listopada 1808 r. pod Somosierrą doszło do zwycięskiej szarży polskich szwoleżerów na pozycje armii hiszpańskiej, co pozwoliło otworzyć armii Napoleona drogę na Madryt. Wydarzenie to nie tylko dało początek romantycznej legendzie utrwalonej w malarstwie i literaturze, ale i przyczyniło się do ukucia nieco już skompromitowanego merytorycznie terminu "kozietulszczyzna" (od nazwiska dowódcy szwadronu Jana Kozietulskiego) oznaczającego rzekomo właściwą Polakom skłonność do brawury i osiągania mało znaczących zwycięstw kosztem ogromnych strat.

1 grudnia 1918 r. Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego generał Stanisław Szeptycki wydał rozkaz nr 38, na mocy którego czerwono-biała szachownica stała się znakiem rozpoznawczym polskiego lotnictwa wojskowego. Szachownica w tym układzie pozostawała w użyciu aż do 1993 r., kiedy to wprowadzono nowy wzór znaku: z zamienioną kolejnością pól jako rzekomo bardziej poprawny heraldycznie.

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...