6 marca 1204 r. baron Roger de Lacy dowodzący obroną Château Gaillard skapitulował przed królem Francji Filipem II Augustem. Król Anglii Jan Bez Ziemi utracił tym samym potężne fortyfikacje strzegące angielskich posiadłości w Normandii, a w konsekwencji w niedługim czasie całą Normandię.
Château Gaillard, warownia wzniesiona w Normandii w latach 1197-1198 przez poprzednika Jana Bez Ziemi na tronie angielskim, jego znakomitego brata Ryszarda Lwie Serce (1157-1199) uchodziła za najnowocześniejszą twierdzę ówczesnej Europy. Została zbudowana w celu zabezpieczenia angielskich posiadłości w Normandii. Miała jednak kilka błędów konstrukcyjnych, które (obok czynników naturalnych i nierycerskiego zachowania Francuzów) przyczyniły się do jej utraty przez Jana Bez Ziemi (1166-1216).
Oblężenie Château Gaillard. Rysunek Eugène Viollet-le-Duc. Dictionnaire raisonné de l’architecture française du XIe au XVIe siècle – 1856. s. 98.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons
Oblężenie rozpoczęte przez króla Francji we wrześniu 1203 r. było pełne zaciętych zmagań. W zimie 1203-1204 r. zagłodzono setki okolicznych mieszkańców uwięzionych w pasie ziemi niczyjej pomiędzy walczącymi stronami (nie zostali przepuszczeni przez zewnętrzny pierścień okrążenia, ponieważ oblegający chcieli aby wrócili do zamku i przyczynili się w ten sposób do szybszego zużycia zapasów żywności i skrócenia obrony, a oblężeni z tego samego powodu nie wpuścili ich za bramy).
Fortyfikacje zdobywano stopniowo m. in. przy użyciu wieży oblężniczej, próbowano zasypać fosę, a wreszcie wykonano podkop w miękkim wapiennym podłożu – co w połączeniu z użyciem machin miotających pozwoliło na zburzenie głównej wieży w zewnętrznym murze. Po zdobyciu murów zewnętrznych w lutym 1204 r. (co okupiono ciężkimi stratami oblegających) obrońcy zamku zgodnie z wszelkimi regułami sztuki schronili się za drugą linią umocnień (środkowym zamku), która umożliwiała dalszą skuteczną obronę.
Wtedy jednak król Francji zdecydował się na nieczyste (dosłownie i w przenośni) zagranie. Zamiast godnie kontynuować oblężenie i prowadzić kolejne krwawe frontalne szturmy mała grupa Francuzów podstępnie i nie po rycersku weszła do środkowego zamku po rynnie latryny zamkowej, wywołując panikę wśród obrońców i opuszczając most zwodzony dla reszty swoich wojsk. Wtedy pozostali przy życiu obrońcy w liczbie 20 rycerzy i 120 zbrojnych wycofali się do donżonu na górnym zamku, skąd stawili dalszy opór.
Wkrótce jednak Roger de Lacy zmuszony był podjąć decyzję o kapitulacji, do której doszło w dniu 6 marca 1204 r. Skłoniły go do tego kończące się zapasy żywności i brak szans na odsiecz ze strony króla Anglii – jak że Jan Bez Ziemi miał w tym czasie inne królewskie obowiązki związane z toczącą się wojną, mianowicie zajęty był czymś, co nazywano chevauchée, a co w istocie było plądrowaniem posiadłości stronników króla Francji w Bretanii.
Ruiny Château Gaillard. Pozostałości wewnętrznego donżonu zamku – miejsca ostatniego oporu angielskich obrońców. 2013.
Autor: Sylvain Verlaine, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Upadek Château Gaillard umożliwił królowi Francji odzyskanie w krótkim czasie Normandii, którą jeszcze król zachodniofrankijski Karol II Prostak (syn Ludwika II Jąkały) traktatem z Saint-Clair-sur-Epte (911 r.) nadał jako księstwo lenne wodzowi Normanów Haraldowi Rollonowi, aby w ten sposób dyplomatycznie zakończyć grabieże wikingów na okolicznych ziemiach.
AKTUALIZACJA 29.10.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK
3 kwietnia 1940 r. rozpoczęły się masowe egzekucje polskich oficerów z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku (zbrodnia katyńska). Ogółem rozstrzelano co najmniej 21 768 obywateli II Rzeczpospolitej.