18 października 1941 r. w Tokio japoński kontrwywiad aresztował agenta sowieckiego wywiadu wojskowego GRU o kryptonimie Ramsay Richarda Sorge (1895-1944), uznawanego za jednego z najbardziej skutecznych szpiegów.
Richard Sorge.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons
Richard Sorge był niemieckim dziennikarzem i doktorem nauk politycznych. W 1929 r. został zwerbowany przez sowiecki wywiad wojskowy. Później został również agentem Abwehry i członkiem NSDAP.
Jako agent sowiecki prowadził działalność szpiegowską w Szanghaju, Berlinie i Tokio. Przekazał Moskwie m. in. datę rozpoczęcia inwazji Niemiec na ZSRR (operacja Barbarossa), co jednak nie spowodowało wszczęcia jakichkolwiek przygotowań do uprzedzenia ataku.
W wyniku obserwacji japońskiego kontrwywiadu został zdemaskowany i aresztowany 18 października 1941 r. Po przesłuchaniach przez Kempeitai przyznał się do swojej działalności. Mimo wielokrotnych japońskich propozycji wymiany za swoich ujętych agentów, Sowieci zaprzeczyli, jakoby Sorge był ich agentem. Niemcy rownież wyparli się związków Sorgego z ich wywiadem. W tej sytuacji Richard Sorge został powieszony przez Japończyków 7 listopada 1944 r.
W 1964 r. nadano mu pośmiertnie tytuł bohatera Związku Radzieckiego.
3 kwietnia 1940 r. rozpoczęły się masowe egzekucje polskich oficerów z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku (zbrodnia katyńska). Ogółem rozstrzelano co najmniej 21 768 obywateli II Rzeczpospolitej.