Tego dnia w 1953 roku



24 lutego 1953 r. wykonano karę śmierci na generale Auguście Emilu Fieldorfie ps. „Nil” (1895-1953), żołnierzu I Brygady Legionów, uczestniku wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii wrześniowej 1939 r. , a w czasie okupacji dowódcy Kedywu Armii Krajowej oraz zastępcy Komendanta Głównego Armii Krajowej.

Generał August Emil Fieldorf

Generał August Emil Fieldorf (1895-1953)
Autor nieznany – przed 1939 r.
Centralne Archiwum Wojskowe
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Egzekucja odbyła się w więzieniu mokotowskim (Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów) po procesie, który w istocie był mordem sądowym w klasycznym stalinowskim stylu (m. in. obciążające generała zeznania świadków wymuszono torturami).

Generał Fieldorf nie przyznając się do winy odmówił współpracy ze śledczymi, a potem podpisania podania o łaskę – argumentując, że takie podanie jest pośrednim przyznaniem się do winy.

Pięć lat po wykonaniu wyroku Prokuratura Generalna postanowiła umorzyć śledztwo (1958) z powodu braku dowodów winy, a w 1989 r. decyzją Prokuratora Generalnego PRL generał August Emil Fieldorf został pośmiertnie zrehabilitowany.

Większość z sędziów, prokuratorów i oficerów śledczych zaangażowanych w sprawę śmierci generała Fieldorfa zmarła bądź wyemigrowała z Polski przed wszczęciem śledztwa w tej sprawie. Żaden ze sprawców zbrodni sądowej nie został nigdy skutecznie pociągnięty do odpowiedzialności karnej, choć nieliczni z nich w ostatnich latach życia doświadczyli konsekwencji pozaprawnych (np. były sędzia Sądu Najwyższego profesor Igor Andrejew został wykluczony ze składu Rady Naukowej Instytutu Prawa Karnego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawa Karnego).

W 1996 r. Prokuratura Wojewódzka w Warszawie wniosła do Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy akt oskarżenia (zarzut popełnienia przestępstwa zabójstwa) wobec byłej sędzi Sądu Wojewódzkiego w Warszawie Marii Gurowskiej (1915-1998), przewodniczącej składowi sędziowskiemu w sprawie generała Fieldorfa. Oskarżona przed śmiercią nie stawiła się na żadnej z rozpraw z powodu choroby (wcześniej jednak w toku przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym uznała wyrok z 1953 r. za uzasadniony).

Areszt na Rakowieckiej

Zapadnia szubienicy w podziemiach Aresztu Śledczego Warszawa-Mokotów przy ul. Rakowieckiej 37 – najbardziej prawdopodobne miejsce stracenia gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”.
Autor: Marcyś 1971. 2 marca 2020
CC BY-SA 4.0,
via Wikimedia Commons

W 2007 r. Instytut Pamięci Narodowej wystąpił do Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie z wnioskiem o wydanie europejskiego nakazu aresztowania (ENA) wobec byłej prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej Heleny Wolińskiej (1919-2008), która podpisała nakazy aresztowania w sprawie generała Fieldorfa. Wcześniej Helena Wolińska broniła się przed polskimi wnioskami o ekstradycję twierdzeniami o rzekomo antysemickim podłożu oskarżeń wobec niej (co jakoby uniemożliwiało jej uczciwy proces w Polsce). Oczywistą bezzasadność tych twierdzeń na podstawie własnej sprawy wykazał Władysław Bartoszewski. Najwyraźniej jednak padały one na podatny grunt, jako że brytyjski Home Office odmawiał ekstradycji powołując się m. in. na powody humanitarne, w tym wiek i stan zdrowia oskarżonej (2006). Ostatecznie do ekstradycji na podstawie ENA także nie doszło: Helena Wolińska dożyła swoich dni w Oxfordzie w 2008 r.

Nie sposób powstrzymać się od gorzkiej (a może w gruncie rzeczy optymistycznej) refleksji: zachodnia demokracja, z którą tak zaciekle walczyli sprawcy śmierci generała Fieldorfa zapewniła im skutecznie standardy prawne, na które choćby w najmniejszym stopniu nie mogły liczyć ich ofiary…

AKTUALIZACJA 24.02.2023 © ŁUKASZ SOBANIAK


Kim był generał Fieldorf – Pozytywy.com. 2009-03-24.

Janina Fieldorf. Opowieść o moim mężu, Emilu Fieldorfie (zapis z taśmy magnetofonowej, nagranej w roku 1977). 28 Kwi 2013.

Za późno na sprawiedliwość. Rzeczpospolita 23.02.2017.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

28 lipca 1945 r. w Nowym Jorku samolot B-25D zderzył się z Empire State Building, najwyższym wtedy budynkiem świata. Więcej…

29 lipca 1958 r. w Waszyngtonie prezydent USA Dwight D. Eisenhower podpisał National Aeronautics and Space Act, na mocy którego założono NASA (National Aeronautics and Space Administration) - podległą prezydentowi agencję odpowiedzialną za narodowy program lotów kosmicznych.

30 lipca 1941 r. w Londynie podpisano układ Sikorski-Majski, przywracający stosunki dyplomatyczne pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a ZSRR, zerwane z dniem 17 września 1939 r. Więcej…

31 lipca 1942 r. Sąd Najwyższy USA wydał orzeczenie w sprawie Ex parte Quirin (317 U.S. 1) dotyczącej procedowania odnośnie zatrzymanych w stanach Nowy Jork i Floryda ośmiu uczestników niemieckiej akcji dywersyjnej (Operacja Pastorius). Więcej…

31 lipca 1944 r. nad Morzem Śródziemnym w okolicach Marsylii zaginął Antoine de Saint-Exupéry, francuski pilot, pisarz i poeta. Stało się to w trakcie lotu bojowego samolotem F-5B w barwach lotnictwa Wolnych Francuzów. Więcej…

31 lipca 1970 r. brytyjska Royal Navy zaprzestała wydawać grog marynarzom. Smutne to wydarzenie było wynikiem burzliwych obrad w Izbie Gmin (niesławna Great Rum Debate). Tak umarła tradycja zapoczątkowana formalnie rozkazem admirała Edwarda Vernona w 1740 r.

1 sierpnia 1944 r. w Warszawie wybuchło powstanie zorganizowane przez Armię Krajową. Chociaż działania zbrojne podjęto przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim istotnym celem politycznym Powstania Warszawskiego miało być przeciwdziałanie sowietyzacji Polski, postępującej w miarę "wyzwalania" jej terytorium przez oddziały Armii Czerwonej...

2 sierpnia 1876 r. w Deadwood (obecnie Południowa Dakota) w trakcie gry w pokera zginął James "Dziki Bill" Hickok (1837-1876), legendarny rewolwerowiec, szeryf i zawodowy hazardzista. Więcej…

3 sierpnia 1778 r. w Mediolanie otwarto teatr La Scala, jedną z najsłynniejszych scen operowych na świecie. W dniu inauguracji wystawiono operę Europa riconosciuta Antonia Salieriego (1750-1825).

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...