Tego dnia w 1950 roku



28 października 1950 r. w Warszawie ogłoszono reformę walutową w Polsce. Sposób jej przeprowadzenia wiążący się z faktycznym unieważnieniem około 60% obiegu pieniężnego dotknął niemal wszystkich ówczesnych posiadaczy oszczędności pieniężnych.

Jak wskazano w preambule ustawy wprowadzającej reformę dążyła ona m. in. do „okiełznania i ograniczenia wyzyskiwaczy i elementów spekulacyjnych” oraz „ustalenia właściwego i słusznego stosunku pieniądza polskiego do walut państw kapitalistycznych”.

20 złotych 1944 obowiązkowym awers

Banknot 20 zł emisji „lubelskiej” z 1944 r., drukowany w ZSRR. Unieważniony reformą walutową z 1950 r.

Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Tak śmiało zakreślone cele wymagały objęcia przygotowań do całej operacji ścisłą tajemnicą. Nowe banknoty wydrukowano poza Polską już w 1948 r. (w tym podobno część u kapitalistów w Kanadzie i  Szwecji). Natomiast samo wejście w życie Ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zmianie systemu pieniężnego (Dz.U. 1950 nr 50 poz. 459) nastąpiło dwa dni po jej uchwaleniu i ogłoszeniu (które nastąpiło w sobotę 28.10.1950).

Nowy złoty stanowił równowartość 0,222168 grama czystego złota, był równy rublowi sowieckiemu i 0,25 dolara amerykańskiego. Dotychczasowe banknoty utraciły prawny walor środków płatniczych już z upływem dnia następnego po ogłoszeniu reformy (art. 5 ust.1 ustawy), zaś ostateczny termin utraty ich ważności (po upływie którego niemożliwa była wymiana na nową walutę) ustalono na dzień 8 listopada 1950 r. (art. 5 ust. 3 i art. 7 ustawy) – czyli po upływie 10 dni od publikacji ustawy!

20 złotych 1948 awers

Banknot 20 zł (tzw. „Anielka”) wprowadzony reformą walutową z 1950 r .

Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Wskutek reformy oszczędności gotówkowe w „złotych dotychczasowych” utraciły aż dwie trzecie swojej wartości, ponieważ pieniądze w bankach (z wyjątkiem oszczędności bankowych powyżej kwoty 100.000 zł) oraz ceny i płace przeliczono na nowe złotówki w stosunku 100 : 3, a oszczędności w gotówce w stosunku 100 : 1 (przy czym faktyczna możliwość wymiany gotówki była mocno ograniczona różnymi czynnikami). Również w stosunku 100 : 1 przeliczono wartość zobowiązań.

50 złotych 1948 awers

Banknot 50 zł (tzw. „Rybak”) wprowadzony reformą walutową z 1950 r.

Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Taki sposób wymiany pieniędzy przeprowadzonej z zaskoczenia i w krótkim czasie zasadnie wzbudził u większości obywateli trwały brak zaufania do elementarnej uczciwości „władzy ludowej”. Według niektórych szacunków w wyniku reformy walutowej z 1950 r. władze pozbawiły obywateli gotówki o równowartości 750 mln dolarów. W wielu przypadkach doprowadziło to do utraty dorobku całego życia, nierzadkie były przypadki samobójstw.

100 złotych 1948 awers

Banknot 100 zł (tzw. „Pstrowski”) wprowadzony reformą walutową z 1950 r.

Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Jednocześnie z reformą walutową ogłoszono Ustawę z dnia 28 października 1950 r. o zakazie posiadania walut obcych, monet złotych, złota i platyny oraz o zaostrzeniu kar za niektóre przestępstwa dewizowe (Dz.U. 1950 nr 50 poz. 460).

Na jej mocy każdy posiadacz dewiz, złota lub platyny (z wyłączeniem wyrobów użytkowych z tych metali) musiał je w ciągu dwóch tygodni od dnia wejścia w życie ustawy odsprzedać NBP po cenach urzędowych, oględnie mówiąc zdecydowanie niekorzystnych. Jeżeli po upływie terminu nadal bez zezwolenia je posiadał, zagrożony był karą pozbawienia wolności. Co więcej: za nielegalny obrót walutą i złotem lub platyną groziła kara dożywotniego więzienia, a nawet kara śmierci, przy czym  sprawy o te przestępstwa podlegały postępowaniu doraźnemu (art. 9 ust. 1 i art. 10 powołanej ustawy).

Posiadacze złotych monet, którzy nie chcieli zaznać smaku ryzyka rozpoczęli proceder ich nielegalnej legalizacji, czyli przetapiania na pierścionki i obrączki (będące wyrobami użytkowymi w rozumieniu ustawy)…

AKTUALIZACJA 28.10.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


Ustawa z dnia 28 października 1950 r. o zmianie systemu pieniężnego. Dz.U. 1950 nr 50 poz. 459. Internetowy System Aktów Prawnych – ISAP.

Ustawa z dnia 28 października 1950 r. o zakazie posiadania walut obcych, monet złotych, złota i platyny oraz zaostrzeniu kar za niektóre przestępstwa dewizowe. Dz.U. 1950 nr 50 poz. 460. Internetowy System Aktów Prawnych – ISAP.

1950 r: dziesięć dni, które wstrząsnęły portfelem. Jerzy Kochanowski. Polityka. 30.10.2010.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

18 lutego 1943 r. zostali aresztowani przez Gestapo członkowie niemieckiej antynazistowskiej organizacji Biała Róża: studenci Hans Scholl, Sophie Scholl, Christoph Probst i Willi Graf. Więcej…

19 lutego 1846 r. rozpoczęła się rabacja galicyjska - masowe zabójstwa ziemian (ok. 1200-3000 ofiar) na terenach zachodniej Galicji, połączone z rabunkiem i niszczeniem dworów (około 500 przypadków). Więcej…

20 lutego 1974 r. na wyspie Lubang na Filipinach został odnaleziony przypadkowo Hiroo Onoda (1922-2014), podporucznik Cesarskiej Armii Japońskiej. Hiroo Onoda jako ostatni pozostały przy życiu żołnierz swego oddziału prowadził walkę partyzancką przez 29 lat po zakończeniu wojny. Więcej…

22 lutego 1862 r. w Richmond w stanie Wirginia zaprzysiężono pierwszego i jedynego prezydenta Skonfederowanych Stanów Ameryki (CSA) - Jeffersona Davisa (1808-1889). Więcej…

23 lutego 1836 r. rozpoczęło się oblężenie Alamo (fortu w starej misji w San Antonio de Béxar) przez oddziały meksykańskie pod dowództwem generała Antonio Lópeza de Santa Anna, najbardziej znany współcześnie epizod wojny o niepodległość Teksasu (1835-1836). Więcej…

24 lutego 1953 r. wykonano karę śmierci na generale Auguście Emilu Fieldorfie ps. „Nil” (1895-1953), żołnierzu I Brygady Legionów, uczestniku wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii wrześniowej 1939 r. , a w czasie okupacji dowódcy Kedywu Armii Krajowej oraz zastępcy Komendanta Głównego Armii Krajowej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...