27 lutego 1973 r. licząca około 200 osób grupa działaczy indiańskich (mieszkańcy rezerwatu Pine Ridge oraz członkowie Ruchu Indian Amerykańskich – AIM) pod wodzą Franka Fools Crow, Russella Meansa i Dennisa Banksa opanowała małą osadę Wounded Knee w stanie South Dakota (osada ta była miejscem haniebnej masakry Sjuksów Lakota przez US Army w 1890 r.), biorąc 11 zakładników. Oficjalnymi przyczynami wystąpienia były złe warunki bytowe w rezerwacie Pine Ridge i nie przestrzeganie traktatów zawartych między Indianami a rządem USA.

Russell Means.
Marzec 1987.
Autor: Carolmooredc
CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons.
„To ostatnia szansa Indian na powiedzenie o naszych prawach traktatowych – nie tylko przed opinią publiczną USA i światem, ale także przed waszymi sądami i rządem federalnym. Domagamy się, by Biały Dom uznał nas za naród. Inaczej dojdzie tu do masakry.”
Russell Mans, Oglala, lider AIM, jeden z przywódców okupacji Wounded Knee (1973)
Do operacji przeciw Indianom skierowano około 1000 agentów federalnych (U.S. Marshals oraz F.B.I.), a nadto członków gwardii narodowej South Dakota National i Guardians of the Oglala Nation) ze wsparciem lotniczym i transporterów opancerzonych.
Okupacja trwała 71 dni i zakończyła się 8 maja 1973 r. kapitulacją Indian wymuszoną przez wodzów plemion. W trakcie okupacji zginęło dwóch Indian, jeden agent FBI został ciężko ranny, a około 300 protestujących aresztowano.
Przywódcom wystąpienia Russellowi Meansowi (1939-2012) i Dennisowi Banksowi (1937-2017) rząd federalny wytoczył proces o spisek i napaść. Ich obrońcą był znany adwokat William Kunstler (1919-1995). Zarzuty oddalono po 8-miesięcznym procesie przed sądem federalnym (U.S. District Court for the District of South Dakota).
„Tragedią procesów po Wounded Knee jest to, że rady plemienne Siuksów nie dostrzegły, iż nie chodzi w nich tylko o winę lub niewinność paru działaczy, ale o przyszłe polityczne istnienie całego Narodu Siuksów. Czy ktoś zgadzał się z okupantami Wounded Knee, czy nie, gdy traktaty z 1868 i 1851 roku stały się przedmiotem sądowych decyzji, obowiązkiem każdego Siuksa było działać na rzecz najlepszej z możliwych interpretacji tych traktatów, niezależnie od tego, czy ktoś osobiście zgadzał się z Dickiem Wilsonem, Russellem Meansem czy innymi kwestiami związanymi z Wounded Knee.”
Vine Deloria, Jr., Lakota, prawnik, historyk, pisarz i publicysta (1975)
Wydarzenia z 1973 r. czasem określane jako Wounded Knee II (choć oceniane kontrowersyjnie przez samych Indian) mają do dziś dzień znaczenie nie tylko symboliczne, ostatecznie stały się impulsem do znaczących zmian polityki rządu federalnego wobec Indian.
AKTUALIZACJA 27.02.2025 © ŁUKASZ SOBANIAK
Głosy z Wounded Knee 1973 – 2003. „TAWACIN” nr 61 (1/2003).
Tak buntowali się Indianie. FORUM, 18 lipca 2013, numer 22/ 2013