Tego dnia w 1921 roku



18 marca 1921 r. w Rydze podpisano traktat pokojowy kończący wojnę polsko-bolszewicką (1919-1920).

Traktat ryski 1921

Podpisanie traktatu ryskiego. 18 marca 1921 r.

Autor nieznany. Źródło: Adam Szelągowski, Wiek XX. Warszawa 1938.

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Obie walczące strony nie osiągnęły strategicznych celów prowadzonej wojny. Bolszewicy nie zdołali „po trupie białej Polski” wyeksportować rewolucji do Niemiec, a Polacy nie zapewnili istnienia niepodległej Ukrainy, która oddzielałaby Polskę od Rosji.

Jednak w 1921 r. obie strony były na tyle wyczerpane wyniszczającą wojną, że zawarcie pokoju, który usankcjonowałby formalnie zawieszenie broni trwające już od 18 października 1920 r. było dla nich priorytetowe. Największe znaczenie dla decydentów miał więc pierwszy z 26 artykułów traktatu, który brzmiał: „Obie układające się strony oświadczają, że stan wojny pomiędzy niemi ustaje”. Pozostałe artykuły szczegółowo regulowały kwestie związane z wytyczeniem granicy, wzajemnymi repatriacjami obywatelami, zwrotem dóbr kultury i wreszcie z rozliczeniami.

W Warszawie traktat ryski uznano oczywiście za sukces i powód do świętowania, jednakże dla Polaków zamieszkałych na wschodniej części Białorusi z Mińskiem, którą delegacja polska (zdominowana przez endecję) zgodziła się pozostawić po stronie sowieckiej była to katastrofa. Teoretycznie Polacy w trybie przewidzianym w artykule VI traktatu mogli się repatriować do Polski, co jednak strona sowiecka utrudniała. Do zakończenia akcji repatriacyjnej w 1924 r. po stronie sowieckiej pozostało ponad 1,5 miliona Polaków. Ludzie ci w dużej części padli ofiarami tzw. akcji polskiej NKWD w 1937 r. Dla mieszkańców tej części Europy komunizm rozpoczął się dwadzieścia lat wcześniej…

Traktat ryski formalnie obowiązywał aż do konferencji poczdamskiej w 1945 roku. W praktyce jednak strona sowiecka od początku naruszała jego postanowienia, m. in.  w zakresie repatriacji Polaków, a także zwrotu polskiego dorobku kulturalnego, mienia publicznego i prywatnego oraz wypłacenia Polsce odszkodowania za kapitały mieszkańców byłego Królestwa Polskiego w rosyjskich bankach.  Z dniem 17 września 1939 roku ZSRR oficjalnie odstąpił od uznawania traktatu ryskiego jako zawartego z „państwem nieistniejącym” (nota dyplomatyczna Ludowego Komisarza Spraw Zagranicznych Władimira Potiomkina z 17.09.1939).

AKTUALIZACJA 27.03.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 r. (Dz.U. Nr 49, poz. 300)

Czym był Traktat Ryski? Kresy24.pl. 27 września 2012

Traktat ryski – sukces czy porażka? JPilsudski.org.pl. 17 maj 2012

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

18 lutego 1943 r. zostali aresztowani przez Gestapo członkowie niemieckiej antynazistowskiej organizacji Biała Róża: studenci Hans Scholl, Sophie Scholl, Christoph Probst i Willi Graf. Więcej…

19 lutego 1846 r. rozpoczęła się rabacja galicyjska - masowe zabójstwa ziemian (ok. 1200-3000 ofiar) na terenach zachodniej Galicji, połączone z rabunkiem i niszczeniem dworów (około 500 przypadków). Więcej…

20 lutego 1974 r. na wyspie Lubang na Filipinach został odnaleziony przypadkowo Hiroo Onoda (1922-2014), podporucznik Cesarskiej Armii Japońskiej. Hiroo Onoda jako ostatni pozostały przy życiu żołnierz swego oddziału prowadził walkę partyzancką przez 29 lat po zakończeniu wojny. Więcej…

22 lutego 1862 r. w Richmond w stanie Wirginia zaprzysiężono pierwszego i jedynego prezydenta Skonfederowanych Stanów Ameryki (CSA) - Jeffersona Davisa (1808-1889). Więcej…

23 lutego 1836 r. rozpoczęło się oblężenie Alamo (fortu w starej misji w San Antonio de Béxar) przez oddziały meksykańskie pod dowództwem generała Antonio Lópeza de Santa Anna, najbardziej znany współcześnie epizod wojny o niepodległość Teksasu (1835-1836). Więcej…

24 lutego 1953 r. wykonano karę śmierci na generale Auguście Emilu Fieldorfie ps. „Nil” (1895-1953), żołnierzu I Brygady Legionów, uczestniku wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii wrześniowej 1939 r. , a w czasie okupacji dowódcy Kedywu Armii Krajowej oraz zastępcy Komendanta Głównego Armii Krajowej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...