Tego dnia w 1941 roku
30 lipca 1941 r. w Londynie podpisano układ Sikorski-Majski, przywracający stosunki dyplomatyczne pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a ZSRR, zerwane z dniem 17 września 1939 r.
Jednocześnie ZSRR zadeklarował, że z mocą wsteczną uznaje pakt Ribbentrop-Mołotow za pozbawiony skutków prawnych. Co najważniejsze w protokole dodatkowym zagwarantowano „amnestię” dla obywateli polskich, a także „jeńców” pozbawionych wolności na terenie ZSRR. Pozwoliło to w 1942 r. na ewakuowanie na Zachód ponad 110.000 osób wraz z żołnierzami II Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa.
Podpisanie układu. Od lewej: Władysław Sikorski, Anthony Eden, Winston Churchill i Iwan Majski. Londyn, 30 lipca 1941 r.
Autor nieznany.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons
Ta krucha i wymuszona normalizacja polsko-sowieckich stosunków dyplomatycznych została sfinalizowana przy znaczącym pośrednictwie brytyjskim, wynikającym z dążeń brytyjskiej dyplomacji do utworzenia faktycznej koalicji przeciwko III Rzeszy. Znaczna część rządu RP na uchodźstwie nie zaakceptowała układu z powodu jego niejednoznacznych zapisów, w szczególności nie potwierdzających granicy polsko-sowieckiej sprzed 1939 r. (komplikowało to jeszcze bardziej międzynarodowe i prawne skutki agresji z 1939 r.), co doprowadziło do kryzysu gabinetowego połączonego z dymisjami ministrów.
W kwietniu 1943 r. po odkryciu przez Niemców zbiorowych grobów ofiar masakry katyńskiej ZSRR ponownie zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską – w reakcji na zwrócenie się przez stronę polską do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o przeprowadzenie dochodzenia.
AKTUALIZACJA 23.08.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK
Układ Sikorski-Majski. Eugeniusz Duraczyński. Dzieje Najnowsze: kwartalnik poświęcony historii XX wieku, R. 19 z. 1 (1987)
Układ Sikorski–Majski w ocenie centralnej prasy polityczno-informacyjnej Polskiego Państwa Podziemnego (czerwiec–sierpień 1941 roku). Karol Sacewicz. Echa Przeszłości 5, 155-173. 2004
Dylematy wojskowej Temidy. Problemy orzecznicze sądów wojennych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach II wojny światowe. Leszek Kania.
INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:
25 marca 1811 r. francuski astronom Honoré Flaugergues (1755-1830?) odkrył kometę C/1811 F1 - czyli Wielką Kometę 1811 roku, która została uwieczniona przez samego Adama Mickiewicza. Więcej… |
26 marca 1979 r. w Waszyngtonie zawarto traktat pokojowy pomiędzy Izraelem i Egiptem, kończący wojny izraelsko-egipskie, trwające od I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 r. Więcej… |
27 marca 1968 r. w pobliżu miasta Kirżacz w Rosji w katastrofie samolotu treningowego MiG-15 UTI zginął Jurij Gagarin (1934-1968), Bohater Związku Radzieckiego, okryty sławą pierwszego człowieka w kosmosie. Więcej… |
28 marca 1947 r. w pobliżu Baligrodu w Bieszczadach w zasadzce zorganizowanej przez Ukraińską Powstańczą Armię w niewyjaśnionych do końca okolicznościach zginął Karol Świerczewski (1897-1947), generał pułkownik Armii Czerwonej i generał broni ludowego Wojska Polskiego - człowiek, który został uwieczniony przez samego Ernesta Hemingwaya w powieści Komu bije dzwon (1940), a nadto dokonał rzeczy imponującej - został odsunięty od dowodzenia w Armii Czerwonej z powodu alkoholizmu i niekompetencji (1941-1942). |
29 marca 1925 r. w pociągu pomiędzy Stołpcami a Kołosowem (nad ówczesną granicą polsko-sowiecką) policjant Józef Muraszko śmiertelnie ranił podczas konwojowania byłych oficerów Wojska Polskiego Antoniego Wieczorkiewicza i Walerego Bagińskiego, skazanych za działalność komunistyczną i przygotowanie zamachów bombowych, które miały miejsce w 1923 r. w Warszawie i Krakowie. Więcej… |
30 marca 1981 r. w Waszyngtonie przed hotelem Hilton doszło do zamachu na prezydenta Ronalda Reagana (1911-2004). Więcej… |
31 marca 1889 r. w Paryżu dokonano uroczystego otwarcia wieży Eiffela. Na wieżę jako pierwsi weszli (windy jeszcze nie działały) urzędnicy rządowi i miejscy oraz przedstawiciele prasy. Otwarcie dla publiczności nastąpiło 15 maja 1889 r. Więcej… |
