Tego dnia w 1941 roku
30 lipca 1941 r. w Londynie podpisano układ Sikorski-Majski, przywracający stosunki dyplomatyczne pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a ZSRR, zerwane z dniem 17 września 1939 r.
Jednocześnie ZSRR zadeklarował, że z mocą wsteczną uznaje pakt Ribbentrop-Mołotow za pozbawiony skutków prawnych. Co najważniejsze w protokole dodatkowym zagwarantowano „amnestię” dla obywateli polskich, a także „jeńców” pozbawionych wolności na terenie ZSRR. Pozwoliło to w 1942 r. na ewakuowanie na Zachód ponad 110.000 osób wraz z żołnierzami II Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa.
Podpisanie układu. Od lewej: Władysław Sikorski, Anthony Eden, Winston Churchill i Iwan Majski. Londyn, 30 lipca 1941 r.
Autor nieznany.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons
Ta krucha i wymuszona normalizacja polsko-sowieckich stosunków dyplomatycznych została sfinalizowana przy znaczącym pośrednictwie brytyjskim, wynikającym z dążeń brytyjskiej dyplomacji do utworzenia faktycznej koalicji przeciwko III Rzeszy. Znaczna część rządu RP na uchodźstwie nie zaakceptowała układu z powodu jego niejednoznacznych zapisów, w szczególności nie potwierdzających granicy polsko-sowieckiej sprzed 1939 r. (komplikowało to jeszcze bardziej międzynarodowe i prawne skutki agresji z 1939 r.), co doprowadziło do kryzysu gabinetowego połączonego z dymisjami ministrów.
W kwietniu 1943 r. po odkryciu przez Niemców zbiorowych grobów ofiar masakry katyńskiej ZSRR ponownie zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską – w reakcji na zwrócenie się przez stronę polską do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o przeprowadzenie dochodzenia.
AKTUALIZACJA 23.08.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK
Układ Sikorski-Majski. Eugeniusz Duraczyński. Dzieje Najnowsze: kwartalnik poświęcony historii XX wieku, R. 19 z. 1 (1987)
Układ Sikorski–Majski w ocenie centralnej prasy polityczno-informacyjnej Polskiego Państwa Podziemnego (czerwiec–sierpień 1941 roku). Karol Sacewicz. Echa Przeszłości 5, 155-173. 2004
Dylematy wojskowej Temidy. Problemy orzecznicze sądów wojennych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach II wojny światowe. Leszek Kania.
INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:
26 kwietnia 1937 r. niemiecki Legion Condor (przy wsparciu lotnictwa włoskiego) zbombardował baskijskie miasto Guernica. Obie strony hiszpańskiej wojny domowej natychmiast zaczęły lansować swoje propagandowe wersje zdarzenia. Więcej… |
28 kwietnia 1945 r. w Giulino di Mezzegra nad jeziorem Como komunistyczni partyzanci rozstrzelali Benito Mussoliniego (1883-1945) i Clarę Petacci (1912-1945), schwytanych w trakcie próby ucieczki z Mediolanu do Szwajcarii. Rozstrzelano także innych ujętych członków kierownictwa Włoskiej Republiki Socjalnej. Więcej… |
29 kwietnia 1899 r. w Achères koło Paryża Camille Jenatzy (1868-1913) jako pierwszy na świecie przekroczył prędkość 100 km/h. Więcej… |
30 kwietnia 1943 r. brytyjski kontrwywiad zrealizował kluczowy element operacji Mincemeat. Była to niezwykła i drobiazgowo opracowana akcja dezinformacyjna, która skutecznie odwróciła uwagę państw osi od planowanej alianckiej inwazji na Sycylię, a ponadto przyniosła aliantom wiele innych niezamierzonych korzyści. Więcej… |
1 maja 1960 r. nad Swierdłowskiem (obecnie Jekaterynburg) na Uralu został zestrzelony samolot szpiegowski Lockheed U-2. Maszynę pilotował kapitan Francis Gary Powers (1929-1977), wykonujący dla CIA i USAF zadanie fotograficznego rozpoznania powietrznego nad terytorium ZSRR (misja Grand Slam). Więcej… |
2 maja 73 r. zakończyło się rzymskie oblężenie Masady, potężnej twierdzy nad Morzem Martwym. Żołnierze X Legionu pod wodzą Flawiusza Silwy wkroczyli do fortecy, której obrońcy dowodzeni przez Eleazara ben Jaira popełnili zbiorowe samobójstwo w obliczu nieuchronnej klęski. Upadek Masady zakończył powstanie przeciwko panowaniu rzymskiemu w Judei, zwane wojną żydowską (66-73 r.). Od czasów generała Mosze Dajana (1915-1981) Masada jest jednym z historycznych miejsc, w których żołnierze armii izraelskiej składają przysięgę. |
