1 kwietnia 1901 r. w Lachowiczach koło Baranowicz (obecnie Białoruś) urodził się Sergiusz Piasecki (1901-1964) – polski pisarz i publicysta, oficer polskiego wywiadu i żołnierz Armii Krajowej.
Sergiusz Piasecki.
Autor nieznany.
Przed 1939.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons
Sergiusz Piasecki jest chyba najbardziej znany jako autor niezwykłej powieści „Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy” (pierwsze wydanie 1937 r.) – barwnej historii z życia przestępczego na pograniczu polsko-sowieckim w latach dwudziestych XX w.
Powieść powstała w czasie odbywania przez autora kary pozbawienia wolności w więzieniu na Świętym Krzyżu (najcięższym więzieniu II Rzeczpospolitej), co było konsekwencją sposobu życia Sergiusza Piaseckiego w jego czasach „przedliterackich”. Przyszły pisarz działając pod wpływem kokainy dopuścił się napadu rabunkowego z bronią w ręku – za co wileński sąd wymierzył mu w trybie doraźnym karę śmierci, zamienioną następnie (z uwagi na zasługi skazanego dla polskiego wywiadu wojskowego) na 15 lat ciężkiego wiezienia.
W wypromowaniu talentu literackiego Sergiusza Piaseckiego udział miał Melchior Wańkowicz, który przyczynił się także do jego warunkowego zwolnienia w sierpniu 1937 r. (tj. 4 lata przed odbyciem całości kary). Wygląda to na rzadki zaiste przypadek skutecznej resocjalizacji: od skazanego za pospolite przestępstwo do utalentowanego pisarza…
W czasie wojny Piasecki wstąpił do Związku Walki Zbrojnej (choć odmówił złożenia przysięgi, powołując się na swój indywidualizm) i dowodził oddziałem wykonującym wyroki śmierci konspiracyjnego sądownictwa. Jego działania w tym zakresie były skuteczne i brawurowe, jednocześnie jednak nie pozbawione trzeźwego osądu sytuacji (m. in. odmówił wykonania wyroku śmierci na niesłusznie skazanym pisarzu Józefie Mackiewiczu – istotnie po wojnie wyrok uchylono jako wydany bezzasadnie).
W PRL Sergiusz Piasecki był objęty zakazem publikacji, a wszystkie jego książki podlegały wycofaniu z bibliotek. Przyczyną był nieprzejednany stosunek do komunizmu, któremu dawał bezkompromisowy wyraz w swojej twórczości (np. w artykule Były poputczik Miłosz. 1951).
Zmarł na emigracji w Wielkiej Brytanii w 1964 r.
Po 1990 r. następuje pewien umiarkowany renesans popularności jego twórczości – Sergiusz Piasecki jest bowiem autorem niewygodnym historycznie i ideologicznie, jako że do bólu szczerym i to w sposób nieakceptowalny zarówno dla krzewicieli współczesnej poprawności politycznej, jak i zwolenników lukrowanej wersji historii Europy i Polski…
Ułaskawienie Sergiusza Piaseckiego. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 170 z 31 lipca 1937.