Tego dnia w 1960 roku



1 maja 1960 r. nad Swierdłowskiem (obecnie Jekaterynburg) na Uralu został zestrzelony samolot szpiegowski Lockheed U-2.  Maszynę pilotował kapitan Francis Gary Powers (1929-1977), wykonujący dla CIA i USAF zadanie fotograficznego rozpoznania powietrznego nad terytorium ZSRR (misja Grand Slam).

Kapitan Powers wystartował z amerykańskiej bazy w Peszawarze w Pakistanie, aby w przelocie nad terytorium ZSRR dokonać rozpoznania m. in. wyrzutni międzykontynentalnych rakiet balistycznych na kosmodromie w Bajkonurze oraz zakładów atomowych Czelabińsk-65, a następnie po wykonaniu zadania wylądować w Norwegii.

Sowieci spodziewając się kolejnej już misji szpiegowskiej (wcześniej U-2 co najmniej kilkukrotnie uniknęły przechwycenia przez myśliwce MiG-19 i Su-9) postawili w stan gotowości obronę przeciwlotniczą, ale wobec wysokiego pułapu operacyjnego U-2 przechwycenie przez myśliwce po raz kolejny nie powiodło się. W tej sytuacji Sowieci użyli rakiet S-75, wprowadzonych do uzbrojenia w 1958 r. (w CIA mylnie uważano, że U-2 jest jest również poza zasięgiem sowieckich rakiet ziemia-powietrze). Wystrzelono prawdopodobnie salwę kilkunastu rakiet. Jedna z nich trafiła U-2 na wysokości około 19800 m, a kolejna zniszczyła dokonujący próby przechwycenia sowiecki myśliwiec MiG-19, którego pilot lejtnant Siergiej Safronow zginął (przypuszczalnie systemy identyfikacji IFF MiGów nie zostały przełączone na aktualne kody z powodu święta 1 maja).

OperationGrandSlam1960

Plan misji Grand Slam – trasa lotu Powersa z 1 maja 1960 r.

Źródło: The Central Intelligence Agency and Overhead Reconnaissance: The U-2 and OXCART Programs, 1954-1974, str. 186

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Pilot opuścił spadający samolot, ale nie zdołał aktywować  systemu niszczącego fotograficzne wyposażenie szpiegowskie, które przetrwało uderzenie w ziemię. Tym samym oficjalna wersja amerykańska, że samolot NASA zboczył z kursu w trakcie wykonywania zadania meteorologicznego nad Turcją nie mogła zostać uznana za wiarygodną.

U-2 Spy Plane With Fictitious NASA Markings - GPN-2000-000112

Samolot U-2 z fikcyjnymi oznaczeniami NASA – co miało uwiarygodnić amerykańską wersje o przypadkowym naruszeniu przestrzeni powietrznej ZSRR przez samolot wykonujący zadanie meteo. Baza USAF w Edwards, 6 maja 1960 r.

NASA. 06.05.1960.

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Francis Gary Powers po wylądowaniu na spadochronie został szybko schwytany i trafił na Łubiankę. W czasie długich przesłuchań przez KGB ujawnił charakter swojego lotu nad ZSRR (ponoć zgodnie z instrukcjami, które otrzymał na wypadek zestrzelenia). Skazano go za szpiegostwo na trzy lata więzienia i siedem lat ciężkich robót, jednak po odbyciu kary roku i dziewięciu miesięcy więzienia został wymieniony w 1962 r. za szpiega ZSRR Rudolfa Abla.

Konsekwencją incydentu U-2 był skandal międzynarodowy i dalszy wzrost napięcia w stosunkach ZSRR-USA.

AKTUALIZACJA 05.05.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


The Central Intelligence Agency and Overhead Reconnaissance: The U-2 and OXCART Programs, 1954-1974 CIA, odtajniono 25.06.2013

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

1 czerwca 1962 r. w więzieniu w Ramli (Izrael) wykonano karę śmierci orzeczoną 15 grudnia 1961 r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Jerozolimie wobec SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna za zbrodnie przeciwko ludności żydowskiej, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości oraz przynależność do organizacji uznanych w Norymberdze za przestępcze. Egzekucję poprzedziło odrzucenie apelacji przez Sąd Najwyższy Izraela i nieskorzystanie z prawa łaski przez prezydenta Icchaka Ben Cewiego. Wyrok wykonano zaraz po północy. W ciągu kilku godzin ciało skremowano, a popioły rozsypano w Morzu Śródziemnym poza wodami terytorialnymi Izraela.

2 czerwca 1953 r. Elżbieta II została koronowana na królową Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Koronacja odbyła się w Opactwie Westminsterskim i była pierwszą taką ceremonią transmitowaną przez telewizję.

3 czerwca 1666 r. w Cieśninie Kaletańskiej angielski wiceadmirał Sir George Ayscue (1616-1672) poddał Holendrom swój flagowy okręt HMS "Royal Prince". Więcej…

4 czerwca 1963 r. brytyjski sekretarz stanu ds. wojny John Profumo (1915-2006) podał się do dymisji w następstwie ujawnionego skandalu obyczajowego z wątkami szpiegowskimi (Afera Profumo). Rezygnację polityka podano do publicznej wiadomości następnego dnia. Więcej…

4 czerwca 1989 r. w Polsce odbyły się pierwsze po II wojnie światowej częściowo wolne wybory do Sejmu i wolne wybory do Senatu. W 2013 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w przekonaniu "o szczególnym znaczeniu tej daty dla Polski" ustanowił 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich.

5 czerwca 1963 r. w Killinardrish (Cork) w Irlandii zmarł generał Adrian Carton de Wiart (1880-1963), uczestnik wojny burskiej, obu wojen światowych, a w międzyczasie wojny polsko-bolszewickiej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...