Tego dnia w 1960 roku



1 maja 1960 r. nad Swierdłowskiem (obecnie Jekaterynburg) na Uralu został zestrzelony samolot szpiegowski Lockheed U-2.  Maszynę pilotował kapitan Francis Gary Powers (1929-1977), wykonujący dla CIA i USAF zadanie fotograficznego rozpoznania powietrznego nad terytorium ZSRR (misja Grand Slam).

Kapitan Powers wystartował z amerykańskiej bazy w Peszawarze w Pakistanie, aby w przelocie nad terytorium ZSRR dokonać rozpoznania m. in. wyrzutni międzykontynentalnych rakiet balistycznych na kosmodromie w Bajkonurze oraz zakładów atomowych Czelabińsk-65, a następnie po wykonaniu zadania wylądować w Norwegii.

Sowieci spodziewając się kolejnej już misji szpiegowskiej (wcześniej U-2 co najmniej kilkukrotnie uniknęły przechwycenia przez myśliwce MiG-19 i Su-9) postawili w stan gotowości obronę przeciwlotniczą, ale wobec wysokiego pułapu operacyjnego U-2 przechwycenie przez myśliwce po raz kolejny nie powiodło się. W tej sytuacji Sowieci użyli rakiet S-75, wprowadzonych do uzbrojenia w 1958 r. (w CIA mylnie uważano, że U-2 jest jest również poza zasięgiem sowieckich rakiet ziemia-powietrze). Wystrzelono prawdopodobnie salwę kilkunastu rakiet. Jedna z nich trafiła U-2 na wysokości około 19800 m, a kolejna zniszczyła dokonujący próby przechwycenia sowiecki myśliwiec MiG-19, którego pilot lejtnant Siergiej Safronow zginął (przypuszczalnie systemy identyfikacji IFF MiGów nie zostały przełączone na aktualne kody z powodu święta 1 maja).

OperationGrandSlam1960

Plan misji Grand Slam – trasa lotu Powersa z 1 maja 1960 r.

Źródło: The Central Intelligence Agency and Overhead Reconnaissance: The U-2 and OXCART Programs, 1954-1974, str. 186

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Pilot opuścił spadający samolot, ale nie zdołał aktywować  systemu niszczącego fotograficzne wyposażenie szpiegowskie, które przetrwało uderzenie w ziemię. Tym samym oficjalna wersja amerykańska, że samolot NASA zboczył z kursu w trakcie wykonywania zadania meteorologicznego nad Turcją nie mogła zostać uznana za wiarygodną.

U-2 Spy Plane With Fictitious NASA Markings - GPN-2000-000112

Samolot U-2 z fikcyjnymi oznaczeniami NASA – co miało uwiarygodnić amerykańską wersje o przypadkowym naruszeniu przestrzeni powietrznej ZSRR przez samolot wykonujący zadanie meteo. Baza USAF w Edwards, 6 maja 1960 r.

NASA. 06.05.1960.

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Francis Gary Powers po wylądowaniu na spadochronie został szybko schwytany i trafił na Łubiankę. W czasie długich przesłuchań przez KGB ujawnił charakter swojego lotu nad ZSRR (ponoć zgodnie z instrukcjami, które otrzymał na wypadek zestrzelenia). Skazano go za szpiegostwo na trzy lata więzienia i siedem lat ciężkich robót, jednak po odbyciu kary roku i dziewięciu miesięcy więzienia został wymieniony w 1962 r. za szpiega ZSRR Rudolfa Abla.

Konsekwencją incydentu U-2 był skandal międzynarodowy i dalszy wzrost napięcia w stosunkach ZSRR-USA.

AKTUALIZACJA 05.05.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


The Central Intelligence Agency and Overhead Reconnaissance: The U-2 and OXCART Programs, 1954-1974 CIA, odtajniono 25.06.2013

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

12 grudnia 1942 r. oddziały Wehrmachtu dowodzone przez feldmarszałka Ericha von Mansteina rozpoczęły operację "Wintergewitter", która miała na celu przerwanie okrążenia niemieckiej 6 Armii generała Friedricha Paulusa, broniącej się w Stalingradzie.

13 grudnia 1981 r. Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wprowadza stan wojenny na terenie kraju. Więcej…

14 grudnia 1957 r. zakończono odbudowę Bramy Brandenburskiej, mocno uszkodzonej w czasie walk o Berlin. Odbudowy dokonano wspólnym wysiłkiem powojennego podzielonego Berlina. Rekonstruktorzy z Berlina Wschodniego wnieśli jednak swoje poprawki w duchu nowych czasów: kwadrygę Wiktorii pozbawiono orła i Żelaznego Krzyża. Oryginalny wygląd kwadrygi przywrócono dopiero po 1990 r.

15 grudnia 1961 r. w Jerozolimie orzeczono karę śmierci w procesie SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna, uczestnika konferencji w Wannsee, a następnie sprawnego logistyka operacji Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy składających się na Endlösung. Więcej…

16 grudnia 1922 r. podczas wystawy w warszawskiej "Zachęcie" Eligiusz Niewiadomski dokonał zamachu na życie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza, oddając do niego trzy strzały z pistoletu, które spowodowały śmierć na miejscu. Więcej…

17 grudnia 1883 r. Sąd Najwyższy USA orzekł w sprawie Ex parte Crow Dog (109 U.S. 556). W świetle tego orzeczenia sądy federalne nie obejmowały swoją jurysdykcją spraw o morderstwo, jeśli doszło do niego na terenie rezerwatu, sprawca  i ofiara byli Indianami, a przestępstwo zostało osądzone przez sąd plemienny. W reakcji na to rozstrzygnięcie Kongres USA uchwalił Major Crimes Act (1885), poddający poważniejsze przestępstwa pod jurysdykcję federalną, niezależnie od okoliczności rozważanych w sprawie Ex parte Crow Dog.

17 grudnia 1944 r. w Malmedy (Belgia) w trakcie niemieckiej kontrofensywy w Ardenach, żołnierze Waffen-SS („Kampfgruppe Peiper”) w niewyjaśnionych do końca okolicznościach dokonali masakry amerykańskich jeńców wojennych i osób cywilnych (łącznie 86 osób). Więcej…

18 grudnia 1865 r. weszła w życie 13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych dotycząca zniesienia niewolnictwa i robót przymusowych. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...