2 września 1898 r. w bitwie pod Omdurmanem wojska brytyjsko-egipskie dowodzone przez generała Horatio Herberta Kitchenera (1850-1916) pokonały armię sudańskich mahdystów, co w krótkim czasie doprowadziło do upadku ich powstania.
Ekspedycja generała Kitchenera miała zabezpieczyć brytyjskie interesy w Egipcie, a jednocześnie stanowić represję wobec mahdystów za działania, których skutkiem m. in. była śmierć generała Gordona w czasie oblężenia Chartumu w 1885 r.
Mimo dużej przewagi liczebnej Sudańczyków (około 52 tysięcy wobec 26 tysięcznych sił brytyjsko-egipskich) Brytyjczycy mieli miażdżącą przewagę ogniową wynikającą z zastosowania karabinów maszynowych Maxima i artylerii oraz wsparcia kanonierek zakotwiczonych na Nilu. Zaopatrzenie zapewniała budowana na bieżąco linia kolejowa. Jednakże ta XIX-wieczna wersja doktryny Shock and awe nie złamała woli walki mahdystów, a bitwa została wygrana przez stronę brytyjsko-egipską głównie dzięki szybkostrzelności karabinów maszynowych i artylerii strzelającej szrapnelami, która doprowadziła do fizycznej eksterminacji siły żywej przeciwnika w trakcie wielokrotnie ponawianych przez niego ataków. Pod Omdurmanem użyto też po raz pierwszy na polu bitwy pocisków Dum-Dum, wkrótce zakazanych konwencją haską (1899).
Szarża 21 Regimentu Lansjerów pod Omdurmanem, w której uczestniczył sam Winston Churchill.
Edward Matthew Hale (1852-1924)
Domena publiczna, via Wikimedia Commons
W rezultacie mahdyści ponieśli dotkliwe straty (około 10 tysięcy zabitych przy zaledwie 47 zabitych po stronie brytyjsko-egipskiej). Mimo ponawianych natarć Sudańczycy nie byli w stanie przebyć brytyjskiego ognia zaporowego i zostali rozproszeni, a kalif Abdullah Ibn-Mohammed Al-Khalifa (następca Mahdiego, zmarłego w 1885 r.) zbiegł z pola bitwy. Już w następnym roku w bitwie pod Umm Diwaykarat resztki jego oddziałów zostały pokonane, a sam Al-Khalifa zginął w walce. Był to koniec powstania mahdystów (1881-1899), jak się wydaje pierwszej nowożytnej rewolucji islamskiej.
AKTUALIZACJA 26.01.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK
Battle of Omdurman. Tony Bunting. Encyclopædia Britannica. 26.08.2021.