Tego dnia w 1433 roku



9 stycznia 1433 r. – król Władysław Jagiełło potwierdza w Krakowie przywilej jedlneński (1430 r.).

Przywilej ten jest zbliżony do angielskiej Magna Charta Libertatum (The Great Charter) z 1215 r. króla Jana bez Ziemi (szlachta angielska nie utrzymała jednak tego przywileju, co zmienił dopiero Habeas Corpus Act z 1679 r.) – w szczególności gwarantował szlachcie (a właściwie posiadaczom ziemskim) prawo nietykalności osobistej i niemożność uwięzienia bez wyroku sądowego (zasada Neminem captivabimus nisi iure victum).

Niestety konstytucją sejmową z 1496 r. mieszczaństwu i plebsowi zabroniono posiadania nieruchomości, a tym samym pośrednio wyjęto te stany spod działania przywileju.

Wkrótce przywilej został rozszerzony na szlachtę litewską (1447), a na mocy ustawy Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej (1791) objęto nim mieszczan z miast królewskich posiadających majątek nieruchomy.


Następnie przyrzekamy i zaręczamy, iż żadnego ziemianina posiadacza własności gruntowej, nie będziemy za jakieś wykroczenia lub winę więzić, ani nie wydamy nakazu uwięzienia i nie będziemy go wcale karać, jeśli w sądzie w sposób rozumny nie udowodni się jemu winy i jeśli sędziowie tej krainy, w której ten ziemianin mieszka, nie wydadzą go w ręce nasze lub naszych starostów. Wyjątek jednak stanowić będzie człowiek, którego przyłapałoby na kradzieży lub na jakimś publicznym przestępstwie, jak np. na podpaleniu, rozmyślnym zabójstwie, porywaniu panien i niewiast, pustoszeniu i rabowaniu wsi, podobnie tacy, którzy nie chcieliby złożyć należnej kaucji, stosownie do wielkości wykroczenia lub winy. Nikomu zaś nie będziemy zabierać dóbr i posiadłości, chyba że uprawnieni sędziowie lub nasi baronowie przedstawią go nam jako sądownie skazanego.

Tłumaczenie z łaciny za The Legal Path of Polish Freedom


Przywilej jedlneński (Neminem captivabimus) – polskie prawo do wolności. Maciej Adam Pieńkowski. HistMag 09.07.2014.

Przywilej jedlneńsko-krakowski. The Legal Path of Polish Freedom. 2017.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

13 października 1860 r. z balonu unoszącego się nad Bostonem wykonano pierwsze zachowane zdjęcie lotnicze: Boston, as the Eagle and the Wild Goose See It. Autorami byli James Wallace Black (1825-1896) i Samuel Archer King (1828-1914). Więcej…

14 października 1066 r. Wilhelm Zdobywca zwyciężył w bitwie pod Hastings. Zwycięstwo otwiera drogę do normandzkiego podboju, który ma wielowiekowy wpływ na historię Anglii.

16 października 1793 r. w Paryżu ogłoszono wyrok Trybunału Rewolucyjnego w sprawie Marii Antoniny (1755-1793), byłej królowej Francji i Nawarry. Jeszcze w tym samym dniu wyrok został wykonany przez ścięcie na gilotynie. Więcej…

17 października 1777 r. pod Saratogą armia brytyjska dowodzona przez generała Johna Burgoyne'a (1722-1792) skapitulowała przed wojskami amerykańskimi pod dowództwem generała Horatio Gatesa (1727-1806). Więcej…

18 października 1941 r. w Tokio japoński kontrwywiad aresztował agenta sowieckiego wywiadu wojskowego GRU o kryptonimie Ramsay Richarda Sorge (1895-1944), uznawanego za jednego z najbardziej skutecznych szpiegów. Więcej…

19 października 1781 r. pod Yorktown w Wirginii brytyjski generał Charles Cornwallis (1738–1805) skapitulował przed połączonymi siłami amerykańskimi i francuskimi, co praktycznie zakończyło wojnę o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...