Tego dnia w 1433 roku



9 stycznia 1433 r. – król Władysław Jagiełło potwierdza w Krakowie przywilej jedlneński (1430 r.).

Przywilej ten jest zbliżony do angielskiej Magna Charta Libertatum (The Great Charter) z 1215 r. króla Jana bez Ziemi (szlachta angielska nie utrzymała jednak tego przywileju, co zmienił dopiero Habeas Corpus Act z 1679 r.) – w szczególności gwarantował szlachcie (a właściwie posiadaczom ziemskim) prawo nietykalności osobistej i niemożność uwięzienia bez wyroku sądowego (zasada Neminem captivabimus nisi iure victum).

Niestety konstytucją sejmową z 1496 r. mieszczaństwu i plebsowi zabroniono posiadania nieruchomości, a tym samym pośrednio wyjęto te stany spod działania przywileju.

Wkrótce przywilej został rozszerzony na szlachtę litewską (1447), a na mocy ustawy Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej (1791) objęto nim mieszczan z miast królewskich posiadających majątek nieruchomy.


Następnie przyrzekamy i zaręczamy, iż żadnego ziemianina posiadacza własności gruntowej, nie będziemy za jakieś wykroczenia lub winę więzić, ani nie wydamy nakazu uwięzienia i nie będziemy go wcale karać, jeśli w sądzie w sposób rozumny nie udowodni się jemu winy i jeśli sędziowie tej krainy, w której ten ziemianin mieszka, nie wydadzą go w ręce nasze lub naszych starostów. Wyjątek jednak stanowić będzie człowiek, którego przyłapałoby na kradzieży lub na jakimś publicznym przestępstwie, jak np. na podpaleniu, rozmyślnym zabójstwie, porywaniu panien i niewiast, pustoszeniu i rabowaniu wsi, podobnie tacy, którzy nie chcieliby złożyć należnej kaucji, stosownie do wielkości wykroczenia lub winy. Nikomu zaś nie będziemy zabierać dóbr i posiadłości, chyba że uprawnieni sędziowie lub nasi baronowie przedstawią go nam jako sądownie skazanego.

Tłumaczenie z łaciny za The Legal Path of Polish Freedom


Przywilej jedlneński (Neminem captivabimus) – polskie prawo do wolności. Maciej Adam Pieńkowski. HistMag 09.07.2014.

Przywilej jedlneńsko-krakowski. The Legal Path of Polish Freedom. 2017.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

18 lutego 1943 r. zostali aresztowani przez Gestapo członkowie niemieckiej antynazistowskiej organizacji Biała Róża: studenci Hans Scholl, Sophie Scholl, Christoph Probst i Willi Graf. Więcej…

19 lutego 1846 r. rozpoczęła się rabacja galicyjska - masowe zabójstwa ziemian (ok. 1200-3000 ofiar) na terenach zachodniej Galicji, połączone z rabunkiem i niszczeniem dworów (około 500 przypadków). Więcej…

20 lutego 1974 r. na wyspie Lubang na Filipinach został odnaleziony przypadkowo Hiroo Onoda (1922-2014), podporucznik Cesarskiej Armii Japońskiej. Hiroo Onoda jako ostatni pozostały przy życiu żołnierz swego oddziału prowadził walkę partyzancką przez 29 lat po zakończeniu wojny. Więcej…

22 lutego 1862 r. w Richmond w stanie Wirginia zaprzysiężono pierwszego i jedynego prezydenta Skonfederowanych Stanów Ameryki (CSA) - Jeffersona Davisa (1808-1889). Więcej…

23 lutego 1836 r. rozpoczęło się oblężenie Alamo (fortu w starej misji w San Antonio de Béxar) przez oddziały meksykańskie pod dowództwem generała Antonio Lópeza de Santa Anna, najbardziej znany współcześnie epizod wojny o niepodległość Teksasu (1835-1836). Więcej…

24 lutego 1953 r. wykonano karę śmierci na generale Auguście Emilu Fieldorfie ps. „Nil” (1895-1953), żołnierzu I Brygady Legionów, uczestniku wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii wrześniowej 1939 r. , a w czasie okupacji dowódcy Kedywu Armii Krajowej oraz zastępcy Komendanta Głównego Armii Krajowej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...