Tego dnia w 1433 roku



9 stycznia 1433 r. – król Władysław Jagiełło potwierdza w Krakowie przywilej jedlneński (1430 r.).

Przywilej ten jest zbliżony do angielskiej Magna Charta Libertatum (The Great Charter) z 1215 r. króla Jana bez Ziemi (szlachta angielska nie utrzymała jednak tego przywileju, co zmienił dopiero Habeas Corpus Act z 1679 r.) – w szczególności gwarantował szlachcie (a właściwie posiadaczom ziemskim) prawo nietykalności osobistej i niemożność uwięzienia bez wyroku sądowego (zasada Neminem captivabimus nisi iure victum).

Niestety konstytucją sejmową z 1496 r. mieszczaństwu i plebsowi zabroniono posiadania nieruchomości, a tym samym pośrednio wyjęto te stany spod działania przywileju.

Wkrótce przywilej został rozszerzony na szlachtę litewską (1447), a na mocy ustawy Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej (1791) objęto nim mieszczan z miast królewskich posiadających majątek nieruchomy.


Następnie przyrzekamy i zaręczamy, iż żadnego ziemianina posiadacza własności gruntowej, nie będziemy za jakieś wykroczenia lub winę więzić, ani nie wydamy nakazu uwięzienia i nie będziemy go wcale karać, jeśli w sądzie w sposób rozumny nie udowodni się jemu winy i jeśli sędziowie tej krainy, w której ten ziemianin mieszka, nie wydadzą go w ręce nasze lub naszych starostów. Wyjątek jednak stanowić będzie człowiek, którego przyłapałoby na kradzieży lub na jakimś publicznym przestępstwie, jak np. na podpaleniu, rozmyślnym zabójstwie, porywaniu panien i niewiast, pustoszeniu i rabowaniu wsi, podobnie tacy, którzy nie chcieliby złożyć należnej kaucji, stosownie do wielkości wykroczenia lub winy. Nikomu zaś nie będziemy zabierać dóbr i posiadłości, chyba że uprawnieni sędziowie lub nasi baronowie przedstawią go nam jako sądownie skazanego.

Tłumaczenie z łaciny za The Legal Path of Polish Freedom


Przywilej jedlneński (Neminem captivabimus) – polskie prawo do wolności. Maciej Adam Pieńkowski. HistMag 09.07.2014.

Przywilej jedlneńsko-krakowski. The Legal Path of Polish Freedom. 2017.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

28 kwietnia 1945 r. w Giulino di Mezzegra nad jeziorem Como komunistyczni partyzanci rozstrzelali Benito Mussoliniego (1883-1945) i Clarę Petacci (1912-1945), schwytanych w trakcie próby ucieczki z Mediolanu do Szwajcarii. Rozstrzelano także innych ujętych członków kierownictwa Włoskiej Republiki Socjalnej. Więcej…

29 kwietnia 1899 r. w Achères koło Paryża Camille Jenatzy (1868-1913) jako pierwszy na świecie przekroczył prędkość 100 km/h. Więcej…

30 kwietnia 1943 r. brytyjski kontrwywiad zrealizował kluczowy element operacji Mincemeat. Była to niezwykła i drobiazgowo opracowana akcja dezinformacyjna, która skutecznie odwróciła uwagę państw osi od planowanej alianckiej inwazji na Sycylię, a ponadto przyniosła aliantom wiele innych niezamierzonych korzyści. Więcej…

1 maja 1960 r. nad Swierdłowskiem (obecnie Jekaterynburg) na Uralu został zestrzelony samolot szpiegowski Lockheed U-2.  Maszynę pilotował kapitan Francis Gary Powers (1929-1977), wykonujący dla CIA i USAF zadanie fotograficznego rozpoznania powietrznego nad terytorium ZSRR (misja Grand Slam). Więcej…

2 maja 73 r. zakończyło się rzymskie oblężenie Masady, potężnej twierdzy nad Morzem Martwym. Żołnierze X Legionu pod wodzą Flawiusza Silwy wkroczyli do fortecy, której obrońcy dowodzeni przez Eleazara ben Jaira popełnili zbiorowe samobójstwo w obliczu nieuchronnej klęski. Upadek Masady zakończył powstanie przeciwko panowaniu rzymskiemu w Judei, zwane wojną żydowską (66-73 r.). Od czasów generała Mosze Dajana (1915-1981) Masada jest jednym z historycznych miejsc, w których żołnierze armii izraelskiej składają przysięgę.

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...