Tego dnia w 0009 roku



9 września 9 r. w bitwie w Lesie Teutoburskim plemiona germańskie pod wodzą Arminiusa (16 p.n.e. – 21 n.e.) zniszczyły doszczętnie trzy rzymskie legiony XVII, XVIII i XIX dowodzone przez Publiusa Quinctiliusa Varusa (46 p.n.e.- 9 n.e.).

Wskutek zdrady Arminiusa (obywatela rzymskiego, ekwity będącego jednocześnie księciem jednego z germańskich plemion Cherusków, znanym w historiografii niemieckiej jako Hermann der Cherusker) oraz nieudolnego dowodzenia Publiusa Quinctiliusa Varusa Rzymianie dostali się w zasadzkę w skrajnie niekorzystnych warunkach taktycznych.

Trwająca trzy dni bitwa w Lesie Teutoburskim stała się jedną z największych porażek wojennych w historii Rzymu. Zginęło około 20-30 tysięcy legionistów (niemal wszyscy), wycięto całe trzy legiony, a sam Publius Quinctilius Varus popełnił samobójstwo. Utracono także orły legionowe – po klęsce w Lesie Teutoburskim w armii rzymskiej nie było już nigdy legionów o oznaczeniach XVII, XVIII i XIX.

Chociaż klęska była wstrząsająca dla ówczesnych Rzymian nie miała katastrofalnego charakteru dla Rzymu, utracił on jednak wpływy na ziemiach germańskich na wschód od Renu. Mimo późniejszych sukcesów Germanika (który pobił Arminiusza w bitwie pod Idistaviso w 16 r.) cesarz Tyberiusz uznał, że wojny z Germanami są zbyt kosztowne i odwołał zwycięskiego wodza.

Hermannsdenkmal 1900

Hermannsdenkmal – pomnik Hermanna der Cherusker w Detmold autorstwa Ernsta von Bandel. 1875 r.
Autor nieznany, fotografia kolorowana, ok. 1900 r.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Jednak dalekosiężne skutki bitwy były dalej idące. Ubarwiona legendą pamięć o bitwie była znaczącym czynnikiem kształtującym nacjonalizm niemiecki co najmniej do XIX w. (o czym świadczy choćby monumentalny pomnik Arminiusza w Detmold (Hermannsdenkmal), ukończony w 1875 r., z sentymentem wspominany przez SS-Gruppenführera Jürgena Stroopa w książce Kazimierza Moczarskiego Rozmowy z katem).

Jak zresztą zauważa w swojej pracy Arminius the Liberator. Myth and Ideology Martin M. Winkler Arminiusz odgrywał dostrzegalną rolę także w propagandzie nacjonalistycznej i nazistowskiej XX w., a historyczny mit związany z jego postacią jest żywy także w XXI w.

AKTUALIZACJA 09.09.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


Battle of the Teutoburg Forest. Myles Hudson. Encyclopedia Britannica, 22.08.2019.

Mały słownik kultury antycznej. Red. Lidia Winniczuk. WP. Warszawa 1968.

Rozmowy z katem. Kazimierz Moczarski – PIW Warszawa 1985.

Recenzja: Martin M. Winkler, Arminius the Liberator. Myth and Ideology, Oxford University Press 2016, ss. XXIV+356. Scripta Historica. 2016, nr 22, s. 287-292.

Hermannsdenkmal.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

3 grudnia 1961 r. w Sosnowcu Stanisław Jaros bezskutecznie usiłował dokonać zamachu bombowego na I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułkę. Więcej…

4 grudnia 1793 r. w Paryżu dekretem 14 Frimaire'a zarządzono wydawanie „Bulletin des lois de la République Française”, pierwszego na świecie dziennika urzędowego służącego publikacji aktów prawnych.

5 grudnia 1933 r. doszło do ratyfikacji 21. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych uchylającej  18. poprawkę o wprowadzeniu prohibicji - co faktycznie oznaczało zniesienie prohibicji w USA. Więcej…

5 grudnia 1994 r. w Budapeszcie podpisano memorandum, na mocy którego Federacja Rosyjska, Wielka Brytania oraz Stany Zjednoczone zobowiązały się do respektowania suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy w zamian za przekazanie przez nią strategicznej broni nuklearnej Rosji. Niecałe dwadzieścia lat później Federacja Rosyjska nie dotrzymała tych zobowiązań, dokonując aneksji Krymu (2014). Jak wyjaśnili przedstawiciele Rosji Ukraina po rewolucji z 2014 r. i obaleniu prorosyjskiego prezydenta Wiktora Janukowycza nie była państwem tożsamym z Ukrainą objętą gwarancjami wynikającymi z memorandum budapeszteńskiego.

6 grudnia 1956 r. mecz piłki wodnej Węgry-ZSRR rozegrany w trakcie igrzysk olimpijskich w Melbourne (niedługo po stłumieniu przez ZSRR powstania węgierskiego) kończy się krwawą bójką zawodników - sprowokowany zawodnik ZSRR uderzył Węgra. Więcej…

7 grudnia 1941 r. japoński zespół uderzeniowy (6 lotniskowców i 380 samolotów) dowodzony przez admirała Isoroku Yamamoto zaatakował amerykańską bazę lotniczą i morską w Pearl Harbour na Hawajach. Więcej…

8 grudnia 1902 r. w Parochońsku na Polesiu urodziła się Zofia Chomętowska (1902-1991), jedna z najważniejszych autorek polskiej fotografii dwudziestolecia międzywojennego. Więcej…

9 grudnia 1952 r. w Londynie zmiana pogody doprowadziła do ustąpienia Wielkiego Smogu, utrzymującego się od 5 grudnia. W ciągu tych kilku dni mgła zawierająca zanieczyszczenia atmosferyczne powstałe głównie w wyniku spalania węgla doprowadziła do śmierci co najmniej 4 tysięcy mieszkańców Londynu.

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...