Tego dnia w 1944 roku



13 stycznia 1944 r. powołano w ZSRR tzw. komisję Nikołaja Burdenki w celu wykazania, że zbrodnia katyńska dokonana wiosną 1940 r. przez NKWD na polskich oficerach została popełniona rzekomo przez Niemców w 1941 r.

Николай Нилович Бурденко

Nikołaj Burdenko (1876-1946)
Autor nieznany. 1937 r.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Już oficjalna nazwa Komisji wytyczała jedynie słuszny kierunek jej działań: „Specjalna komisja ds. ustalenia i przeprowadzenia śledztwa okoliczności rozstrzelania w lesie katyńskim polskich jeńców wojennych przez niemiecko-faszystowskich najeźdźców”. Działania samej komisji poprzedziło trzymiesięczne przygotowanie miejsca ekshumacji przez NKWD i kontrwywiad wojskowy ZSRR (w masowych grobach umieszczono spreparowane dokumenty, przygotowano świadków). Raport Komisji Burdenki opublikowano 26 stycznia 1944 r. i zgodnie z założeniem wyjściowym wskazywał on Niemców jako sprawców zbrodni.

Raport Burdenki został wykorzystany przez ZSRR w procesie norymberskim do próby obciążenia Niemców odpowiedzialnością za zbrodnię katyńską. Włączono go do akt sądowych procesu w Norymberdze (dokument ZSRR-54), jednakże po przesłuchaniu świadków oskarżenia przygotowanych przez NKWD Trybunał pominął w wyroku kwestię odpowiedzialności za zbrodnię katyńską z braku dowodów.

Również powojenne opracowania dotyczące sprawy katyńskiej krytycznie oceniły raport komisji Burdenki, zarzucając m. in. brak obiektywizmu, fałszowanie dowodów rzeczowych, dokumentów, zeznań świadków oraz liczne błędy. Można tu wymienić nie tylko dwa raporty polskiego rządu emigracyjnego: „Masowe morderstwo polskich jeńców wojennych w Katyniu” (1946) i „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów” (1948), ale także raport Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej – tzw. Komisji Maddena (1952), ekspertyzę Wspólnej Komisji Historyków Partyjnych PRL i ZSRR (1988), i wreszcie orzeczenie ekspertów rosyjskiej Głównej Prokuratury Wojskowej w sprawie dotyczącej kwalifikacji prawnej zbrodni katyńskiej (1993).

Mimo dość jednoznacznej oceny raportu Komisji Burdenki był on aż do 1990 r. (komunikat Agencji TASS z 13.04.1990, który odpowiedzialnością za zbrodnię obarczał NKWD) wykorzystywany propagandowo w ZSRR i państwach bloku wschodniego jako podstawa „kłamstwa katyńskiego”, czyli tezy o rzekomym sprawstwie Niemców.

AKTUALIZACJA 13.01.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


The Katyn Forest Massacre: Hearings Before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre Washington; United States Congress. 1952.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

30 marca 1981 r. w Waszyngtonie przed hotelem Hilton doszło do zamachu na prezydenta Ronalda Reagana (1911-2004). Więcej…

31 marca 1889 r. w Paryżu dokonano uroczystego otwarcia wieży Eiffela. Na wieżę jako pierwsi weszli (windy jeszcze nie działały) urzędnicy rządowi i miejscy oraz przedstawiciele prasy. Otwarcie dla publiczności nastąpiło 15 maja 1889 r. Więcej…

1 kwietnia 1901 r. w Lachowiczach koło Baranowicz (obecnie Białoruś) urodził się Sergiusz Piasecki (1901-1964) - polski pisarz i publicysta, oficer polskiego wywiadu i żołnierz Armii Krajowej. Więcej…

2 kwietnia 1982 r. argentyńska marynarka wojenna rozpoczęła Operación Rosario - inwazję na brytyjskie Falklandy. Więcej…

3 kwietnia 1940 r. rozpoczęły się masowe egzekucje polskich oficerów z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku (zbrodnia katyńska). Ogółem rozstrzelano co najmniej 21 768 obywateli II Rzeczpospolitej.

3 kwietnia 1941 r. premier Węgier Pál Teleki popełnił samobójstwo, nie chcąc się ugiąć przed żądaniami III Rzeszy dotyczącymi ataku na Jugosławię. Więcej…

4 kwietnia 1973 r. w Nowym Jorku nastąpiło oficjalne otwarcie World Trade Center (budowę rozpoczęto się 5 sierpnia 1966). Centralną częścią kompleksu były Twin Towers -  przez dwa lata będące najwyższymi budynkami na świecie.

5 kwietnia 1794 r. w Paryżu zgilotynowano Georgesa Dantona (1759-1794), adwokata, członka Konwentu i Komitetu Ocalenia Publicznego, jednego z przywódców rewolucji francuskiej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...