Tego dnia w 1944 roku



13 stycznia 1944 r. powołano w ZSRR tzw. komisję Nikołaja Burdenki w celu wykazania, że zbrodnia katyńska dokonana wiosną 1940 r. przez NKWD na polskich oficerach została popełniona rzekomo przez Niemców w 1941 r.

Николай Нилович Бурденко

Nikołaj Burdenko (1876-1946)
Autor nieznany. 1937 r.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Już oficjalna nazwa Komisji wytyczała jedynie słuszny kierunek jej działań: „Specjalna komisja ds. ustalenia i przeprowadzenia śledztwa okoliczności rozstrzelania w lesie katyńskim polskich jeńców wojennych przez niemiecko-faszystowskich najeźdźców”. Działania samej komisji poprzedziło trzymiesięczne przygotowanie miejsca ekshumacji przez NKWD i kontrwywiad wojskowy ZSRR (w masowych grobach umieszczono spreparowane dokumenty, przygotowano świadków). Raport Komisji Burdenki opublikowano 26 stycznia 1944 r. i zgodnie z założeniem wyjściowym wskazywał on Niemców jako sprawców zbrodni.

Raport Burdenki został wykorzystany przez ZSRR w procesie norymberskim do próby obciążenia Niemców odpowiedzialnością za zbrodnię katyńską. Włączono go do akt sądowych procesu w Norymberdze (dokument ZSRR-54), jednakże po przesłuchaniu świadków oskarżenia przygotowanych przez NKWD Trybunał pominął w wyroku kwestię odpowiedzialności za zbrodnię katyńską z braku dowodów.

Również powojenne opracowania dotyczące sprawy katyńskiej krytycznie oceniły raport komisji Burdenki, zarzucając m. in. brak obiektywizmu, fałszowanie dowodów rzeczowych, dokumentów, zeznań świadków oraz liczne błędy. Można tu wymienić nie tylko dwa raporty polskiego rządu emigracyjnego: „Masowe morderstwo polskich jeńców wojennych w Katyniu” (1946) i „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów” (1948), ale także raport Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej – tzw. Komisji Maddena (1952), ekspertyzę Wspólnej Komisji Historyków Partyjnych PRL i ZSRR (1988), i wreszcie orzeczenie ekspertów rosyjskiej Głównej Prokuratury Wojskowej w sprawie dotyczącej kwalifikacji prawnej zbrodni katyńskiej (1993).

Mimo dość jednoznacznej oceny raportu Komisji Burdenki był on aż do 1990 r. (komunikat Agencji TASS z 13.04.1990, który odpowiedzialnością za zbrodnię obarczał NKWD) wykorzystywany propagandowo w ZSRR i państwach bloku wschodniego jako podstawa „kłamstwa katyńskiego”, czyli tezy o rzekomym sprawstwie Niemców.

AKTUALIZACJA 13.01.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


The Katyn Forest Massacre: Hearings Before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre Washington; United States Congress. 1952.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

5 czerwca 1963 r. w Killinardrish (Cork) w Irlandii zmarł generał Adrian Carton de Wiart (1880-1963), uczestnik wojny burskiej, obu wojen światowych, a w międzyczasie wojny polsko-bolszewickiej. Więcej…

6 czerwca 1944 r. w Normandii rozpoczęła się operacja Neptun, największa w historii morska operacja desantowa. Lądowanie aliantów we Francji umożliwiło otwarcie drugiego frontu przeciwko III Rzeszy w zachodniej Europie.

7 czerwca 1927 r. w Warszawie rosyjski emigrant Borys Kowerda (1907-1987) dokonał zamachu na posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego ZSRR w Polsce Piotra Wojkowa. Do morderstwa doszło na warszawskim Dworcu Głównym - zamachowiec oddał sześć strzałów do sowieckiego dyplomaty (który broniąc się również strzelał), po czym bez jakiegokolwiek oporu ze swojej strony został zatrzymany przez policjantów na miejscu zdarzenia. Więcej…

7 czerwca 1981 r. w pobliżu Bagdadu izraelskie samoloty F-16 dokonały prewencyjnego nalotu na iracki reaktor atomowy Osirak (operacja Opera), co miało spowolnić iracki program atomowy. W latach 80-tych i 90-tych miejsce to było celem nalotów trzykrotnie: w 1980 miał miejsce nalot irański, w 1981 izraelski, w 1991 amerykański. Ostatecznie ośrodek został splądrowany przez samych Irakijczyków w okresie anarchii po upadku Saddama Husajna w wyniku II wojny w Zatoce, przy czym nie wiadomo dokładnie, co padło łupem szabrowników...

8 czerwca 1831 r. w Londynie zmarła Sarah Siddons (1755-1831), walijska aktorka uznawana w XVIII w. za najznakomitszą odtwórczynię ról szekspirowskich.

9 czerwca 1815 r. w Wiedniu przyjęto akt końcowy Kongresu Wiedeńskiego. Dokonano nim rewizji zmian terytorialnych oraz ustrojowych spowodowanych w Europie rewolucją francuską i wojnami napoleońskimi.

10 czerwca 1942 r. w ramach represji za pomoc udzieloną agentom czechosłowackiego rządu emigracyjnego, którzy dokonali zamachu na zbrodniczego Protektora Czech i Moraw SS-Obergruppenführera Reinharda Heydricha Niemcy spacyfikowali czeskie Lidice.

Zamordowano 340 mieszkańców wsi (w tym 82 dzieci), a jej zabudowania zrównano z ziemią. Była to jedna z tych niewielu niemieckich zbrodni w czasie II wojny światowej, która została nie tylko przyznana, ale i oficjalnie nagłośniona przez propagandę nazistowską jako adekwatna forma odwetu za zlikwidowanie wysokiego przedstawiciela władz III Rzeszy.

11 czerwca 1937 r. w Moskwie odbyło się tajne posiedzenie Kolegium Specjalnego Sądu Najwyższego ZSRR w sprawie najwyższych dowódców Armii Czerwonej - w tym marszałka Michaiła Tuchaczewskiego (1893-1937) - oskarżonych o szpiegostwo na rzecz Niemiec i udział w „antysowieckiej wojskowej organizacji trockistowskiej”. Tuchaczewski stał się kolejną ofiarą narastającej podejrzliwości Stalina wobec własnych towarzyszy. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...