Tego dnia w 1792 roku



17 kwietnia 1792 r. w Paryżu w szpitalu Bicêtre dokonano praktycznych prób działania wynalazku, który później stał się powszechnie znany jako gilotyna i używany przez Republikę Francuską aż do 1977 r.

To przełomowe urządzenie przetestowano najpierw na żywych baranach i zwłokach bezdomnych. Wbrew powszechnej opinii zbudowano je według projektu chirurga i fizjologa Antoine’a Louisa (1723-1792), a nie lekarza Josepha Ignace Guillotina (1738-1814), jednakowoż to ten drugi był autorem samej koncepcji urządzenia do humanitarnej i egalitarnej dekapitacji, przysługującej wszystkim skazanym niezależnie od ich stanu. W związku z tym urządzenie najpierw nazywano Luisette, następnie la veuve (wdowa), a wreszcie gilotyną (mimo protestów samego doktora Guillotina).

Exécution de Marie Antoinette le 16 octobre 1793

Egzekucja Marii Antoniny na Placu Rewolucji. 16 października 1793 r.

Autor nieznany

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Pierwszej egzekucji dokonano 25 kwietnia 1792 r. – skazanym był niejaki Nicolas-Jacques Pelletier, trudniący się rozbojem na drogach. Nowe urządzenie nie zostało jednak początkowo zbyt dobrze przyjęte przez publiczność, która domagała się powrotu szubienicy (narzędzia mniej humanitarnego, lecz zapewniającego tłumowi dłuższe i bardziej „atrakcyjne” widowisko).

Niesprawiedliwością jednak byłoby bezwzględne przyznanie palmy pierwszeństwa w mechanicznej dekapitacji wyłącznie Francji, bowiem podobne koncepcyjnie machiny budowano i wykorzystywano już znacznie wcześniej w Anglii (Halifax Gibbet), Szkocji (Scottish Maiden), czy Irlandii. Według księcia Edwarda Raczyńskiego i Polska może się poszczycić wcześniejszym niż Francja użyciem analogicznego urządzenia, czego dowodem ma być płaskorzeźba na jednej z ław kościoła św. Józefa w Kaliszu (XV -XVI w). Nie da się jednak zaprzeczyć, że Francja pomysł udoskonaliła i wprowadziła do powszechnego użycia aż do 1977 r., kiedy to wykonano ostatnią egzekucję na gilotynie.

Spadotopor gilotyna, Kalisz

Spadotopór – płaskorzeźba na jednej z ław kościoła św. Józefa w Kaliszu

Autor nieznany. XV-XVI w.

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Ponura sława tego urządzenia nie powinna przesłaniać nam faktu, że samo w sobie stanowiło ono znaczny postęp w humanitarnym wykonywaniu kary śmierci. Wcześniej przebieg egzekucji bywał jeszcze bardziej makabryczny, i to nie tylko w przypadku użycia szubienicy wobec pospólstwa. Zdarzało się, że również szlachetnie urodzeni cierpieli z powodu braku profesjonalizmu kata – jak choćby w przypadku Marii Stuart (1542-1587), która zanim została skutecznie ścięta, doświadczyła trzech uderzeń toporem (choć i tak prawdopodobnie miała dużo szczęścia, jako że pierwsze uderzenie trafiło w tył głowy).

Niestety – ojców rewolucji francuskiej gilotyna rozczarowywała niską wydajnością w walce z kontrrewolucją, co w praktyce spowodowało konieczność wspomagania się  metodami bardziej tradycyjnymi i mniej humanitarnymi (jak np. noyady w Wandei).

AKTUALIZACJA 17.04.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


The Guillotine Headquarters

Bois de justice History of the guillotine, construction details, with rare photos. April 17, 2020.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

18 lutego 1943 r. zostali aresztowani przez Gestapo członkowie niemieckiej antynazistowskiej organizacji Biała Róża: studenci Hans Scholl, Sophie Scholl, Christoph Probst i Willi Graf. Więcej…

19 lutego 1846 r. rozpoczęła się rabacja galicyjska - masowe zabójstwa ziemian (ok. 1200-3000 ofiar) na terenach zachodniej Galicji, połączone z rabunkiem i niszczeniem dworów (około 500 przypadków). Więcej…

20 lutego 1974 r. na wyspie Lubang na Filipinach został odnaleziony przypadkowo Hiroo Onoda (1922-2014), podporucznik Cesarskiej Armii Japońskiej. Hiroo Onoda jako ostatni pozostały przy życiu żołnierz swego oddziału prowadził walkę partyzancką przez 29 lat po zakończeniu wojny. Więcej…

22 lutego 1862 r. w Richmond w stanie Wirginia zaprzysiężono pierwszego i jedynego prezydenta Skonfederowanych Stanów Ameryki (CSA) - Jeffersona Davisa (1808-1889). Więcej…

23 lutego 1836 r. rozpoczęło się oblężenie Alamo (fortu w starej misji w San Antonio de Béxar) przez oddziały meksykańskie pod dowództwem generała Antonio Lópeza de Santa Anna, najbardziej znany współcześnie epizod wojny o niepodległość Teksasu (1835-1836). Więcej…

24 lutego 1953 r. wykonano karę śmierci na generale Auguście Emilu Fieldorfie ps. „Nil” (1895-1953), żołnierzu I Brygady Legionów, uczestniku wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii wrześniowej 1939 r. , a w czasie okupacji dowódcy Kedywu Armii Krajowej oraz zastępcy Komendanta Głównego Armii Krajowej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...