Tego dnia w 1945 roku



20 stycznia 1945 r. w Zakopanem z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego został powieszony Wacław Krzeptowski (1897-1945) – przywódca kolaboracyjnego Goralenvolku – zinstytucjonalizowanej i największej polskiej kolaboracji z Niemcami.

Już 7 listopada 1939 r. jako przedstawiciel polskich górali uczestniczył w uroczystości objęcia przez Hansa Franka stanowiska gubernatora Generalnego Gubernatorstwa, następnie dziękując mu za „oswobodzenie górali od ucisku władz polskich”. Od 1940 r. był przewodniczącym zależnego od Niemców Goralenverein (Związku Górali), potem stanął na czele Goralisches Komitee (Komitetu Góralskiego) – namiastki autonomicznego samorządu góralskiego.

Goralenvolk

Wacław Krzeptowski wita gubernatora Hansa Franka po przybyciu do Zakopanego. Listopad 1939 r.

Fotograf nieznany

Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe (Sygnatura: 2-3062)

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Niemcy stracili zainteresowanie ideą Goralenvolku na początku 1943 r., gdy nie udało się zorganizować projektowanej góralskiej jednostki SS (Goralische Waffen SS Legion). Stało się to ponoć w dość humorystycznych okolicznościach. Ze zgłaszających się 300 ochotników (planowany stan jednostki miał wynosić 10.000) do przyjęcia zakwalifikowano zaledwie 200 zdolnych do służby. Większość z nich zdezerterowała już w drodze na szkolenie, wyskakując z pociągu. Rzekomo stało się to zaraz po tym jak tylko wytrzeźwieli, ponieważ wcześniej zastosowano wobec nich klasyczną metodę werbunku – zgłaszających się spojono alkoholem w zakopiańskim hotelu Morskie Oko, a następnie zapakowano do pociągu.

Frank i Krzeptowski

Gubernator Hans Frank podczas rozmowy z Wacławem Krzeptowskim, kwiecień 1940 r.
Fotograf nieznany.
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe (Sygnatura: 2-3076)
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Ostatecznie do obozu szkoleniowego SS w Trawnikach dotarło tylko kilkunastu, ale i i ci wpadli w nie dający się zażegnać konflikt z rekrutami pochodzenia ukraińskiego. Tak więc większość ochotników skutecznie zdezerterowała lub wykazała całkowitą nieprzydatność do służby (część z nich wysłano do obozów koncentracyjnych). Tylko kilka osób wcielono do innych jednostek SS.

Wkrótce po tych wydarzeniach Wacław Krzeptowski utracił poparcie Niemców. Po próbie aresztowania przez nich w 1944 r. ukrywał się w górach, gdzie zbiegł z kasą Goralisches Komitee. Do początku 1945 r. poszukiwany był jednocześnie przez Armię Krajową, partyzantkę sowiecką i gestapo. W końcu tę konkurencję wygrała Armia Krajowa: kilka dni przed zakończeniem niemieckiej okupacji Zakopanego został ujęty przez oddział AK „Kurniawa”. Wydany wyrok śmierci wykonano niemal bezzwłocznie 20 stycznia 1945 r.

Pozostali działacze Goralenvolku po wojnie zostali skazani przez polskie sądy na długoletnie kary pozbawienia wolności, a wobec co najmniej dwóch (Henryka Szatkowskiego – pomysłodawcy stworzenia Goralische Waffen SS i Witalisa Wiedera – agenta Abwehry) orzeczono zaocznie kary śmierci.

AKTUALIZACJA 20.01.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


Wacław Krzeptowski poszukiwany przez gestapo. Biuletyn Krajowy PAT nr 106. Warszawa 28.10.1944.

Legion Góralski Waffen SS. Jedna z największych kompromitacji hitlerowskiej armii. Rafał Kuzak, WielkaHistoria 05.04.2020.

„Legion Góralski Waffen SS” nigdy nie powstał. Odpowiedź Ambasadora RP w Moskwie na artykuł w Komsomolskiej Prawdzie z 22 czerwca 2020 r. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, gov.pl 23.06.2020.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

19 lipca 1992 r. w Palermo zginął w zamachu bombowym sędzia śledczy Paolo Borsellino (1940-1992), znany z bezkompromisowej walki z mafią. Razem z nim zginęło pięciu policjantów z jego ochrony. Stukilogramowy ładunek TNT umieszczono w zaparkowanym na ulicy Fiacie 126. Bezpośrednio po zamachu w niewyjaśnionych okolicznościach zaginął na miejscu zdarzenia notes sędziego Borsellino (agenda rossa) zawierający notatki  dotyczące prowadzonych spraw...

20 lipca 1944 r. w Gierłoży pod Kętrzynem grupa spiskowców, w skład której wchodził pułkownik Claus hrabia Schenk von Stauffenberg dokonała nieudanego zamachu na życie Adolfa Hitlera. Więcej…

21 lipca 1973 r. w norweskim Lillehammer agenci Mossadu realizujący operację specjalną Gniew Boży zastrzelili marokańskiego kelnera Ahmeda Bouchikhi (Lillehammer affair), identyfikując go jako Alego Hassana Salameha, przywódcę terrorystów z Czarnego Września i współorganizatora masakry izraelskich sportowców na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972 roku. Mossad "naprawił" swoją pomyłkę 22 stycznia 1979 r., znajdując Salameha w Bejrucie. Tym razem użycie zdalnie zdetonowanej bomby oprócz samego Salameha pozbawiło życia również cztery postronne osoby, jednak pozwoliło zakończyć operację Gniew Boży...

22 lipca 1946 r. w Jerozolimie żydowska organizacja podziemna Irgun dokonała zamachu bombowego na hotel King David, w którym mieściła się siedziba władz Brytyjskiego Mandatu Palestyny. Więcej…

23 lipca 1951 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie skazał na karę śmierci SS-Gruppenführera Jürgena Stroopa, odpowiedzialnego m.in. za krwawe stłumienie powstania w getcie warszawskim. Wyrok wykonano 6 marca 1952 r.

24 lipca 1939 r. premier Węgier Pál Teleki w depeszy do Adolfa Hitlera odmówił jakiegokolwiek udziału Węgier w planowanej niemieckiej inwazji na Polskę. Więcej…

25 lipca 1940 r. na górze Rütli głównodowodzący armii szwajcarskiej generał Henri Guisan (1874-1960) w historycznym przemówieniu do oficerów zapowiedział, że Szwajcaria będzie bronić się do końca w przypadku agresji niemieckiej i włoskiej.  Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...