Tego dnia w 1945 roku



20 stycznia 1945 r. w Zakopanem z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego został powieszony Wacław Krzeptowski (1897-1945) – przywódca kolaboracyjnego Goralenvolku – zinstytucjonalizowanej i największej polskiej kolaboracji z Niemcami.

Już 7 listopada 1939 r. jako przedstawiciel polskich górali uczestniczył w uroczystości objęcia przez Hansa Franka stanowiska gubernatora Generalnego Gubernatorstwa, następnie dziękując mu za „oswobodzenie górali od ucisku władz polskich”. Od 1940 r. był przewodniczącym zależnego od Niemców Goralenverein (Związku Górali), potem stanął na czele Goralisches Komitee (Komitetu Góralskiego) – namiastki autonomicznego samorządu góralskiego.

Goralenvolk

Wacław Krzeptowski wita gubernatora Hansa Franka po przybyciu do Zakopanego. Listopad 1939 r.

Fotograf nieznany

Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe (Sygnatura: 2-3062)

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Niemcy stracili zainteresowanie ideą Goralenvolku na początku 1943 r., gdy nie udało się zorganizować projektowanej góralskiej jednostki SS (Goralische Waffen SS Legion). Stało się to ponoć w dość humorystycznych okolicznościach. Ze zgłaszających się 300 ochotników (planowany stan jednostki miał wynosić 10.000) do przyjęcia zakwalifikowano zaledwie 200 zdolnych do służby. Większość z nich zdezerterowała już w drodze na szkolenie, wyskakując z pociągu. Rzekomo stało się to zaraz po tym jak tylko wytrzeźwieli, ponieważ wcześniej zastosowano wobec nich klasyczną metodę werbunku – zgłaszających się spojono alkoholem w zakopiańskim hotelu Morskie Oko, a następnie zapakowano do pociągu.

Frank i Krzeptowski

Gubernator Hans Frank podczas rozmowy z Wacławem Krzeptowskim, kwiecień 1940 r.
Fotograf nieznany.
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe (Sygnatura: 2-3076)
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Ostatecznie do obozu szkoleniowego SS w Trawnikach dotarło tylko kilkunastu, ale i i ci wpadli w nie dający się zażegnać konflikt z rekrutami pochodzenia ukraińskiego. Tak więc większość ochotników skutecznie zdezerterowała lub wykazała całkowitą nieprzydatność do służby (część z nich wysłano do obozów koncentracyjnych). Tylko kilka osób wcielono do innych jednostek SS.

Wkrótce po tych wydarzeniach Wacław Krzeptowski utracił poparcie Niemców. Po próbie aresztowania przez nich w 1944 r. ukrywał się w górach, gdzie zbiegł z kasą Goralisches Komitee. Do początku 1945 r. poszukiwany był jednocześnie przez Armię Krajową, partyzantkę sowiecką i gestapo. W końcu tę konkurencję wygrała Armia Krajowa: kilka dni przed zakończeniem niemieckiej okupacji Zakopanego został ujęty przez oddział AK „Kurniawa”. Wydany wyrok śmierci wykonano niemal bezzwłocznie 20 stycznia 1945 r.

Pozostali działacze Goralenvolku po wojnie zostali skazani przez polskie sądy na długoletnie kary pozbawienia wolności, a wobec co najmniej dwóch (Henryka Szatkowskiego – pomysłodawcy stworzenia Goralische Waffen SS i Witalisa Wiedera – agenta Abwehry) orzeczono zaocznie kary śmierci.

AKTUALIZACJA 20.01.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


Wacław Krzeptowski poszukiwany przez gestapo. Biuletyn Krajowy PAT nr 106. Warszawa 28.10.1944.

Legion Góralski Waffen SS. Jedna z największych kompromitacji hitlerowskiej armii. Rafał Kuzak, WielkaHistoria 05.04.2020.

„Legion Góralski Waffen SS” nigdy nie powstał. Odpowiedź Ambasadora RP w Moskwie na artykuł w Komsomolskiej Prawdzie z 22 czerwca 2020 r. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, gov.pl 23.06.2020.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

29 maja 1780 r. w czasie bitwy pod Waxhaw (Wacsaw) w trakcie amerykańskiej wojny o niepodległość żołnierze brytyjscy z oddziału dowodzonego przez podpułkownika Banastre’a Tarletona (1754-1833), rzekomo mimo wywieszenia przez żołnierzy amerykańskich białej flagi zabili 113 z nich, w tym wielu rannych ("Waxhaws Massacre"). Więcej…

1 czerwca 1962 r. w więzieniu w Ramli (Izrael) wykonano karę śmierci orzeczoną 15 grudnia 1961 r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Jerozolimie wobec SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna za zbrodnie przeciwko ludności żydowskiej, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości oraz przynależność do organizacji uznanych w Norymberdze za przestępcze. Egzekucję poprzedziło odrzucenie apelacji przez Sąd Najwyższy Izraela i nieskorzystanie z prawa łaski przez prezydenta Icchaka Ben Cewiego. Wyrok wykonano zaraz po północy. W ciągu kilku godzin ciało skremowano, a popioły rozsypano w Morzu Śródziemnym poza wodami terytorialnymi Izraela.

2 czerwca 1953 r. Elżbieta II została koronowana na królową Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Koronacja odbyła się w Opactwie Westminsterskim i była pierwszą taką ceremonią transmitowaną przez telewizję.

3 czerwca 1666 r. w Cieśninie Kaletańskiej angielski wiceadmirał Sir George Ayscue (1616-1672) poddał Holendrom swój flagowy okręt HMS "Royal Prince". Więcej…

4 czerwca 1963 r. brytyjski sekretarz stanu ds. wojny John Profumo (1915-2006) podał się do dymisji w następstwie ujawnionego skandalu obyczajowego z wątkami szpiegowskimi (Afera Profumo). Rezygnację polityka podano do publicznej wiadomości następnego dnia. Więcej…

4 czerwca 1989 r. w Polsce odbyły się pierwsze po II wojnie światowej częściowo wolne wybory do Sejmu i wolne wybory do Senatu. W 2013 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w przekonaniu "o szczególnym znaczeniu tej daty dla Polski" ustanowił 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich.

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...