20 lipca 1944 r. w Gierłoży pod Kętrzynem grupa spiskowców pod przywództwem pułkownika Clausa hrabiego Schenk von Stauffenberga dokonała nieudanego zamachu na życie Adolfa Hitlera.
Pułkownik Claus von Stauffenberg, Karl-Jesko von Puttkamer, Adolf Hitler i feldmarszałek Wilhelm Keitel.
15 lipca 1944 r., Wilczy Szaniec.
Autor nieznany. Bundesarchiv, Bild 146-1984-079-02.
CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
Po usunięciu Hitlera spiskowcy zamierzali przejąć władzę mobilizując wojska rezerwy dzięki użyciu planu Walkiria, opracowanego w celu obrony władz III Rzeszy w przypadku zamieszek wewnętrznych.
Wskutek nieprzewidzianych okoliczności Adolf Hitler odniósł jedynie niegroźnie obrażenia. Wiadomość o jego ocaleniu dotarła do Berlina i uniemożliwiła wdrożenie planu Walkiria.
Po niepowodzeniu próby zamachu Hitler rozpoczął krwawe czystki, które zakończyły się eksterminacją około pięciu tysięcy przeciwników nazizmu na mocy wyroków Trybunału Ludowego (Volksgerichtshof). Rozprawy przed tym trybunałem, toczące się pod przewodnictwem sędziego Rolanda Freislera były wyjątkowo uwłaczające dla podsądnych, a orzeczone wyroki śmierci wykonywano w sposób wysoce niehumanitarny.
Sam pułkownik Claus von Stauffenberg miał więcej szczęścia, został bowiem sprawnie i szybko osądzony przez wojskowy sąd doraźny pod przewodnictwem generała Friedricha Fromma (próbującego w ten sposób bezskutecznie ukryć fakt, że wiedział o spisku). Rozstrzelano go wraz z kilkoma innymi spiskowcami już w nocy 21 lipca 1944 r. na dziedzińcu berlińskiego budynku, który był główną siedzibą spiskowców (obecnie Stauffenbergstrasse 18).