21 grudnia 1664 r. nadintendent finansów Nicolas Fouquet został skazany przez specjalny francuski trybunał na konfiskatę majątku i banicję za malwersacje finansowe.
Wcześniej jednak Fouquet miał nieszczęście popaść w niełaskę króla Ludwika XIV. Bezpośrednią przyczyną stał się fakt, że królewski minister wydał olśniewające przyjęcie w swoim pałacu w Vaux-le-Vicomte, przewyższającym przepychem ówczesne pałace Króla Słońce (Wersal był wówczas jeszcze wiejską rezydencją króla). Niestosowność tego zachowania królewskiego urzędnika sama w sobie jest oczywista, ponadto w oczach króla potwierdziło ono rzucone przez Colberta (konkurenta Fouqueta) podejrzenie, że Fouquet dopuszcza się malwersacji.
Pałac i ogrody w Vaux-le-Vicomte.
Thomas Henz Sadeness. 2005.
CC BY-SA 2.0 DE, via Wikimedia Commons
Spektakularny upadek nadintendenta finansów, uważanego za najpotężniejszego i najbogatszego człowieka we Francji miał miejsce 17 sierpnia 1661 r. w czasie wielkiego przyjęcia na 6000 gości, które Fouquet wydał na cześć króla w pałacu w Vaux-le-Vicomte.
„17 sierpnia o szóstej wieczorem Fouquet był królem Francji;
o drugiej rano był nikim.”Voltaire
Ludwik XIV przybywszy o godzinie osiemnastej zwiedził ogrody pałacowe, a następnie zasiadł do kolacji przygotowanej przez samego Vatela. Potem obejrzał obejrzał plenerowe przedstawienie Moliere’a z muzyką Lully’ego, wreszcie na koniec fajerwerki. Po tym wszystkim król oburzony pokazem „bezwstydnego i zuchwałego przepychu” opuścił przyjęcie o drugiej w nocy …
Skazany Nicolas Fouquet (1615-1680)
Charles Le Brun. XVII w.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons
Trzy tygodnie później, we wrześniu 1661 r. Fouquet zostaje aresztowany (ponoć przez znanego skądinąd kapitana królewskich muszkieterów, niejakiego Pana Charles’a de Batz-Castelmore d’Artagnan). Po pokazowym trzyletnim procesie, w czasie którego sympatia opinii publicznej była po stronie podsądnego (w jego obronie pisały takie znakomitości jak Jean de La Fontaine i markiza de Sévigné) następuje ogłoszenie wyroku, którym ma być banicja.
W ocenie Ludwika XIV taka kara nie odpowiada wadze przewinienia, a przede wszystkim nie usuwa niebezpieczeństwa niepożądanych działań skazanego – niewątpliwie były minister finansów przebywając na wygnaniu poza granicami kraju mógłby szkodzić królestwu Francji. Działając więc w trosce o dobro swoje i państwa (zbieżność interesów jest oczywista zgodnie z przypisywanym Jego Królewskiej Mości powiedzeniem „L’État c’est moi”) zaostrza karę do dożywotniego pozbawienia wolności.
Miejsce odbywania kary – nadgraniczna forteca w Pignerol w Alpach
Autor nieznany. Ok. 1650
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons
Tak też się stało – skazany malwersant został w 1665 r. osadzony w nadgranicznej twierdzy Pignerol (obecnie włoskie Pinerolo) w Alpach, gdzie przez pewien czas więziono także innego słynnego więźnia Ludwika XIV – tajemniczego Człowieka w żelaznej masce.
Nicolas Fouquet zmarł w Pignerol w 1680 r. Rok później jego szczątki zostały przeniesione do rodzinnej krypty w kościele Sainte-Marie-des-Anges w Paryżu.
AKTUALIZACJA 21.12.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK
Magdalena Heruday-Kiełczewska Ludwik XIV i Nicolas Fouquet, czyli awantura o zamek (dramat w trzech aktach) – HistMag. 2010-11-30
Ray Setterfield Why The King Became a Party Pooper – On This Day. 2020-08-05