Tego dnia w 1913 roku



25 maja 1913 r. w Wiedniu popełnił samobójstwo pułkownik Alfred Redl (1864-1913), oficer austro-węgierskiego kontrwywiadu, zdemaskowany jako agent rosyjski o pseudonimie Opernball-13.

Redl Alfred

Alfred Redl (1864-1913)
Autor nieznany,
około 1907 r.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Alfred Redl urodził się we Lwowie w rodzinie urzędnika kolejowego. W 1883 r. rozpoczął błyskotliwą karierę oficerską w armii austro-węgierskiej. Około 1899 r. został przydzielony przez Sztab Generalny do pracy kontrwywiadowczej w Evidenzbureau (zarządu wywiadu wojskowego armii austro-węgierskiej, pierwszej stałej służby wywiadowczej na świecie). Działania Redla w austriackim kontrwywiadzie były skuteczne i innowacyjne (wprowadził do użytku w pracy wywiadowczej nowatorskie ówcześnie techniki z zakresu fotografii, nagrań dźwiękowych oraz daktyloskopii).

Około 1901 r. w trakcie swojej służby kontrwywiadowczej w c.k. armii Redl został zwerbowany przez wywiad rosyjski. Bezpośrednią metodą werbunku był prawdopodobnie szantaż (Redl był homoseksualistą, a rosyjscy agenci zagrozili upublicznieniem tego faktu), następnie w czasie ponad 10 letniej współpracy Rosjanie przekazywali mu znaczne kwoty pieniężne. Redl przekazywał w zamian plany operacyjne armii austro-węgierskiej, a także plany jej ważnych umocnień (w tym m. in. twierdzy Przemyśl). Austro-węgierski sztab generalny miał świadomość istnienia przecieków tajnych informacji, na które zwrócił uwagę wywiad niemiecki (wywiady niemiecki i austro-węgierski współpracowały ze sobą, co było m. in. wynikiem działań samego Redla). Ustalono z czasem, że ich sprawcą był szpieg o kryptonimie Opernball-13.

Wreszcie w wyniku działań austro-węgierskiego kontrwywiadu pułkownik Redl został zdemaskowany w dniu 24 maja 1913 r. Bezpośrednią przyczyną wpadki było osobiste podjęcie przez niego pieniędzy przekazywanych agentowi Opernball-13 przez rosyjski wywiad w przesyłkach pocztowych kierowanych na poste restante urzędu pocztowego w Wiedniu. Uwagę agentów dokonujących kontroli korespondencji prywatnej  zwróciły przesyłki zawierające znaczne sumy pieniędzy, adresowane na jeden z szpiegowskich kryptonimów znanych kontrwywiadowi. Wskutek poszukiwań osoby, która podjęła przesyłki z pieniędzmi ustalono ponad wszelką wątpliwość, że był to pułkownik Redl.

Aby uniknąć publicznej kompromitacji w najwyższych kręgach cesarsko-królewskiej armii postanowiono dyskretnie pozbyć się zdrajcy (rzekomo takie rozwiązanie zaakceptował sam Szef Sztabu Generalnego generał Franz Conrad von Hötzendorf). Wydelegowani w tym celu czterej wysocy oficerowie c. k. armii przybyli do wiedeńskiego hotelu „Klomser” w nocy z 24 na 25 maja 1913 r. Pułkownik Redl już wcześniej wiedział, że został zdemaskowany. Ponoć w czasie krótkiego przesłuchania w swoim pokoju hotelowym przyznał się do współpracy z obcym wywiadem. 25 maja 1913 r. około godziny 2 w nocy skończył pisać listy pożegnalne, a następnie użył pozostawionego mu przez delegację oficerów pistoletu, załadowanego jednym nabojem.

Ilustration of Alfred Redl last moments in hotel room (1913)

Samobójstwo pułkownika Redla – krakowska ilustracja prasowa.

Autor nieznany. Źródło: „Nowości Illustrowane” z dnia 7 czerwca 1913 r. (nr 23/1913).

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Urzędowy komunikat stwierdzał oczywiście, że śmierć pułkownika Alfreda Redla była skutkiem nieostrożnego obchodzenia się z bronią (jednakowoż pogrzeb odbył się bez stosownego do rangi zmarłego ceremoniału wojskowego, co zwróciło uwagę publiczną).

Le Petit Journal - Suicide of Alfred Redl 1913 (cropped)

Samobójstwo pułkownika Redla – francuska ilustracja prasowa.
Autor nieznany.
Źródło: Le Petit Journal, czerwiec 1913.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Próba wyciszenia skandalu w opisany wyżej sposób nie powiodła się za sprawą prasy – a konkretnie znanego dziennikarza Egona Erwina Kischa i jego artykułu w praskim dzienniku „Bohemia” z 28 maja 1913 r. Wzbudził on rosnące zainteresowanie opinii publicznej i upadek pułkownika Redla stał się przed wybuchem I wojny światowej największą aferą szpiegowską, o której szeroko rozpisywał się gazety w całej Europie.

Przyjmuje się, że współpraca Alfreda Redla z rosyjskim wywiadem przyczyniła się do śmierci blisko pół miliona żołnierzy armii austro-węgierskiej na początku I wojny światowej. Tym samym jest on uznawany za jednego z największych zdrajców w historii.

AKTUALIZACJA 25.05.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


Pułkownik sztabu jeneralnego szpiegiem. „Nowości Illustrowane” nr 23/1913. Kraków, 07.06.1913.

Colonel Redl: The Man Behind The Screen Myth. New York Times, 13.10.1985.

World War I Russian Spy Col. Alfred Redl. Trivia-Library

Colonel Alfred Redl biography

Professional Treason, Personal Rebellion – Alfred Redl of Lemberg: Childhood of an Arch Traitor (Lviv: The History of One City Part 23). Europe Between East And West, 06.02.2016.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

12 grudnia 1942 r. oddziały Wehrmachtu dowodzone przez feldmarszałka Ericha von Mansteina rozpoczęły operację "Wintergewitter", która miała na celu przerwanie okrążenia niemieckiej 6 Armii generała Friedricha Paulusa, broniącej się w Stalingradzie.

13 grudnia 1981 r. Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wprowadza stan wojenny na terenie kraju. Więcej…

14 grudnia 1957 r. zakończono odbudowę Bramy Brandenburskiej, mocno uszkodzonej w czasie walk o Berlin. Odbudowy dokonano wspólnym wysiłkiem powojennego podzielonego Berlina. Rekonstruktorzy z Berlina Wschodniego wnieśli jednak swoje poprawki w duchu nowych czasów: kwadrygę Wiktorii pozbawiono orła i Żelaznego Krzyża. Oryginalny wygląd kwadrygi przywrócono dopiero po 1990 r.

15 grudnia 1961 r. w Jerozolimie orzeczono karę śmierci w procesie SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna, uczestnika konferencji w Wannsee, a następnie sprawnego logistyka operacji Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy składających się na Endlösung. Więcej…

16 grudnia 1922 r. podczas wystawy w warszawskiej "Zachęcie" Eligiusz Niewiadomski dokonał zamachu na życie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza, oddając do niego trzy strzały z pistoletu, które spowodowały śmierć na miejscu. Więcej…

17 grudnia 1883 r. Sąd Najwyższy USA orzekł w sprawie Ex parte Crow Dog (109 U.S. 556). W świetle tego orzeczenia sądy federalne nie obejmowały swoją jurysdykcją spraw o morderstwo, jeśli doszło do niego na terenie rezerwatu, sprawca  i ofiara byli Indianami, a przestępstwo zostało osądzone przez sąd plemienny. W reakcji na to rozstrzygnięcie Kongres USA uchwalił Major Crimes Act (1885), poddający poważniejsze przestępstwa pod jurysdykcję federalną, niezależnie od okoliczności rozważanych w sprawie Ex parte Crow Dog.

17 grudnia 1944 r. w Malmedy (Belgia) w trakcie niemieckiej kontrofensywy w Ardenach, żołnierze Waffen-SS („Kampfgruppe Peiper”) w niewyjaśnionych do końca okolicznościach dokonali masakry amerykańskich jeńców wojennych i osób cywilnych (łącznie 86 osób). Więcej…

18 grudnia 1865 r. weszła w życie 13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych dotycząca zniesienia niewolnictwa i robót przymusowych. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...