Tego dnia w 1913 roku



25 maja 1913 r. w Wiedniu popełnił samobójstwo pułkownik Alfred Redl (1864-1913), oficer austro-węgierskiego kontrwywiadu, zdemaskowany jako agent rosyjski o pseudonimie Opernball-13.

Redl Alfred

Alfred Redl (1864-1913)
Autor nieznany,
około 1907 r.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Alfred Redl urodził się we Lwowie w rodzinie urzędnika kolejowego. W 1883 r. rozpoczął błyskotliwą karierę oficerską w armii austro-węgierskiej. Około 1899 r. został przydzielony przez Sztab Generalny do pracy kontrwywiadowczej w Evidenzbureau (zarządu wywiadu wojskowego armii austro-węgierskiej, pierwszej stałej służby wywiadowczej na świecie). Działania Redla w austriackim kontrwywiadzie były skuteczne i innowacyjne (wprowadził do użytku w pracy wywiadowczej nowatorskie ówcześnie techniki z zakresu fotografii, nagrań dźwiękowych oraz daktyloskopii).

Około 1901 r. w trakcie swojej służby kontrwywiadowczej w c.k. armii Redl został zwerbowany przez wywiad rosyjski. Bezpośrednią metodą werbunku był prawdopodobnie szantaż (Redl był homoseksualistą, a rosyjscy agenci zagrozili upublicznieniem tego faktu), następnie w czasie ponad 10 letniej współpracy Rosjanie przekazywali mu znaczne kwoty pieniężne. Redl przekazywał w zamian plany operacyjne armii austro-węgierskiej, a także plany jej ważnych umocnień (w tym m. in. twierdzy Przemyśl). Austro-węgierski sztab generalny miał świadomość istnienia przecieków tajnych informacji, na które zwrócił uwagę wywiad niemiecki (wywiady niemiecki i austro-węgierski współpracowały ze sobą, co było m. in. wynikiem działań samego Redla). Ustalono z czasem, że ich sprawcą był szpieg o kryptonimie Opernball-13.

Wreszcie w wyniku działań austro-węgierskiego kontrwywiadu pułkownik Redl został zdemaskowany w dniu 24 maja 1913 r. Bezpośrednią przyczyną wpadki było osobiste podjęcie przez niego pieniędzy przekazywanych agentowi Opernball-13 przez rosyjski wywiad w przesyłkach pocztowych kierowanych na poste restante urzędu pocztowego w Wiedniu. Uwagę agentów dokonujących kontroli korespondencji prywatnej  zwróciły przesyłki zawierające znaczne sumy pieniędzy, adresowane na jeden z szpiegowskich kryptonimów znanych kontrwywiadowi. Wskutek poszukiwań osoby, która podjęła przesyłki z pieniędzmi ustalono ponad wszelką wątpliwość, że był to pułkownik Redl.

Aby uniknąć publicznej kompromitacji w najwyższych kręgach cesarsko-królewskiej armii postanowiono dyskretnie pozbyć się zdrajcy (rzekomo takie rozwiązanie zaakceptował sam Szef Sztabu Generalnego generał Franz Conrad von Hötzendorf). Wydelegowani w tym celu czterej wysocy oficerowie c. k. armii przybyli do wiedeńskiego hotelu „Klomser” w nocy z 24 na 25 maja 1913 r. Pułkownik Redl już wcześniej wiedział, że został zdemaskowany. Ponoć w czasie krótkiego przesłuchania w swoim pokoju hotelowym przyznał się do współpracy z obcym wywiadem. 25 maja 1913 r. około godziny 2 w nocy skończył pisać listy pożegnalne, a następnie użył pozostawionego mu przez delegację oficerów pistoletu, załadowanego jednym nabojem.

Ilustration of Alfred Redl last moments in hotel room (1913)

Samobójstwo pułkownika Redla – krakowska ilustracja prasowa.

Autor nieznany. Źródło: „Nowości Illustrowane” z dnia 7 czerwca 1913 r. (nr 23/1913).

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Urzędowy komunikat stwierdzał oczywiście, że śmierć pułkownika Alfreda Redla była skutkiem nieostrożnego obchodzenia się z bronią (jednakowoż pogrzeb odbył się bez stosownego do rangi zmarłego ceremoniału wojskowego, co zwróciło uwagę publiczną).

Le Petit Journal - Suicide of Alfred Redl 1913 (cropped)

Samobójstwo pułkownika Redla – francuska ilustracja prasowa.
Autor nieznany.
Źródło: Le Petit Journal, czerwiec 1913.
Domena publiczna,
via Wikimedia Commons

Próba wyciszenia skandalu w opisany wyżej sposób nie powiodła się za sprawą prasy – a konkretnie znanego dziennikarza Egona Erwina Kischa i jego artykułu w praskim dzienniku „Bohemia” z 28 maja 1913 r. Wzbudził on rosnące zainteresowanie opinii publicznej i upadek pułkownika Redla stał się przed wybuchem I wojny światowej największą aferą szpiegowską, o której szeroko rozpisywał się gazety w całej Europie.

Przyjmuje się, że współpraca Alfreda Redla z rosyjskim wywiadem przyczyniła się do śmierci blisko pół miliona żołnierzy armii austro-węgierskiej na początku I wojny światowej. Tym samym jest on uznawany za jednego z największych zdrajców w historii.

AKTUALIZACJA 25.05.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


Pułkownik sztabu jeneralnego szpiegiem. „Nowości Illustrowane” nr 23/1913. Kraków, 07.06.1913.

Colonel Redl: The Man Behind The Screen Myth. New York Times, 13.10.1985.

World War I Russian Spy Col. Alfred Redl. Trivia-Library

Colonel Alfred Redl biography

Professional Treason, Personal Rebellion – Alfred Redl of Lemberg: Childhood of an Arch Traitor (Lviv: The History of One City Part 23). Europe Between East And West, 06.02.2016.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

30 marca 1981 r. w Waszyngtonie przed hotelem Hilton doszło do zamachu na prezydenta Ronalda Reagana (1911-2004). Więcej…

31 marca 1889 r. w Paryżu dokonano uroczystego otwarcia wieży Eiffela. Na wieżę jako pierwsi weszli (windy jeszcze nie działały) urzędnicy rządowi i miejscy oraz przedstawiciele prasy. Otwarcie dla publiczności nastąpiło 15 maja 1889 r. Więcej…

1 kwietnia 1901 r. w Lachowiczach koło Baranowicz (obecnie Białoruś) urodził się Sergiusz Piasecki (1901-1964) - polski pisarz i publicysta, oficer polskiego wywiadu i żołnierz Armii Krajowej. Więcej…

2 kwietnia 1982 r. argentyńska marynarka wojenna rozpoczęła Operación Rosario - inwazję na brytyjskie Falklandy. Więcej…

3 kwietnia 1940 r. rozpoczęły się masowe egzekucje polskich oficerów z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku (zbrodnia katyńska). Ogółem rozstrzelano co najmniej 21 768 obywateli II Rzeczpospolitej.

3 kwietnia 1941 r. premier Węgier Pál Teleki popełnił samobójstwo, nie chcąc się ugiąć przed żądaniami III Rzeszy dotyczącymi ataku na Jugosławię. Więcej…

4 kwietnia 1973 r. w Nowym Jorku nastąpiło oficjalne otwarcie World Trade Center (budowę rozpoczęto się 5 sierpnia 1966). Centralną częścią kompleksu były Twin Towers -  przez dwa lata będące najwyższymi budynkami na świecie.

5 kwietnia 1794 r. w Paryżu zgilotynowano Georgesa Dantona (1759-1794), adwokata, członka Konwentu i Komitetu Ocalenia Publicznego, jednego z przywódców rewolucji francuskiej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...