Tego dnia w 1346 roku



26 sierpnia 1346 r. rozegrała się bitwa pod Crécy, przechylająca szalę zwycięstwa w pierwszej fazie wojny stuletniej na korzyść Anglii.  Co ciekawsze, bitwa stanowiła przełomowe zderzenie rycerskich sposobów wojowania z pragmatycznym podejściem do wymogów pola walki. W rezultacie Francuzi okryli się chwałą, a Anglicy wygrali bitwę.

Po stronie Francuzów była znaczna przewaga liczebna (dwu lub nawet trzykrotna), Anglicy jednak mieli nowinki techniczne – a to trzy działa, których użycie w tej bitwie uznaje się za pierwsze udokumentowane zastosowanie w polu – i nierycerskie metody walki, m. in. wykopali na polu bitwy wilcze doły i rozsypali kolczatki kaleczące końskie kopyta (caltrops). Bitwę na korzyść Anglików w znacznej mierze rozstrzygnęły jednak długie walijskie łuki, które w warunkach polowych okazały wyższość nad rzekomo straszliwymi kuszami genueńskich najemników Francji.

Battle of crecy froissart

Bitwa pod Crécy. 26 sierpnia 1346 r.

Ilustracja z manuskryptu Kroniki Jeana Froissarta (1337-1410).

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Łuki takie (jak wynika z symulacji komputerowych przeprowadzonych na Politechnice Warszawskiej w 2017 r.) zdolne były do perforacji ówczesnej zbroi płytowej nawet z odległości 225 m (przy użyciu grota typu Heavy War Bodkin), choć głębokość penetracji z tego dystansu była niewielka (ok. 5 mm), jednak wzrastała z skracaniem dystansu i dla pancerzy niższej jakości. Decydujące znaczenie miała duża szybkostrzelność tej broni (5-6 strzał na minutę), zwiększająca prawdopodobieństwo trafienia części nieopancerzonych (lub słabiej opancerzonych).

Bitwa zakończyła się ciężkimi, kilkutysięcznymi stratami Francuzów, przy czym zginęło ponad tysiąc pięciuset możnych walczących po ich stronie.  Zginęli m. in.: jeden król (Jan Luksemburski), dziewięciu książąt, jeden diuk i dziesięciu hrabiów. Straty angielskie wyniosły co najwyżej kilkaset osób, w tym tylko kilku znaczniejszych rycerzy. Przypuszczać można, że ten rachunek był związany m. in. z dosłownym pojmowaniem ideałów rycerskich przez Francuzów (np. z podziwu godną bohaterską nieskutecznością szarżowano konno na pozycje angielskie kilkanaście razy bez względu na straty zadawane przez łuczników), tymczasem Anglicy podeszli do zasad znacznie bardziej elastycznie (m. in. rycerze angielscy walczyli pieszo, stosownie do przyjętej taktyki obronnej).

Edward III counting the dead on the battlefield of Crécy

Król Edward III liczy zabitych po bitwie pod Crécy. 26 sierpnia 1346 r.

Ilustracja z manuskryptu Kroniki Jeana Froissarta (1337-1410).

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Wszelako to pod Crécy król czeski Jan Luksemburski (1296-1346), walczący po stronie króla Francji Filipa VI zyskał „chwałę nieśmiertelną”. Będąc niewidomy, a nie chcąc dopuścić, aby bitwa odbyła się bez jego udziału kazał przywiązać uzdę swego konia do uzd koni rycerzy po jego bokach. Na wieść o nieuchronnej klęsce i w odpowiedzi na nierycerskie sugestie, aby rozważyć ewakuację z pola walki oświadczył: „Nie może to być, żeby czeski król z pola uciekał!” i rozkazał prowadzić się w miejsce, gdzie bitewny zgiełk był największy („Absit, ut rex Boemie fugeret, sed illuc me ducite, ubi maior strepitus certaminis vigeret…” – tak przynajmniej zanotowano na wieczną rzeczy pamiątkę w Cronica ecclesiae Pragensis autorstwa Benesza Krabice z Weitmile zmarłego w 1375 r.).

Chwalebna (a przy tym niezbyt przemyślana) śmierć kwiatu rycerstwa walczącego po stronie króla Francji Filipa VI w bitwie pod Crécy stanowiła pewien przełom, od którego datuje się początek utraty znaczenia ciężkiej jazdy rycerskiej i wzrost roli piechoty.  Jak podkreśla się w literaturze przedmiotu pod Crécy ugruntowała się na prawie 200 lat (do czasu wprowadzenia do powszechnego użycia broni palnej) szczególna rola w taktyce i sposobie użycia na polu walki łuku angielskiego.

AKTUALIZACJA 28.08.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


Zarys historii wojskowości powszechnej do końca XIX w. Janusz Sikorski. Wydawnictwo MON. Warszawa 1975,  str. 175-176.

Analiza numeryczna balistyki łuków angielskich użytych w bitwie pod Crécy. Mariusz Magier, Adrian Nowak, Tomasz Merda, Paweł Żochowski. Problemy Techniki Uzbrojenia.  Zeszyt 142 nr 2/2017, str. 69–85. 2017.

Benessii De Weitmil Chronicon Ecclesiae Pragensis. Praga. 1784, str. 341.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

1 czerwca 1962 r. w więzieniu w Ramli (Izrael) wykonano karę śmierci orzeczoną 15 grudnia 1961 r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Jerozolimie wobec SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna za zbrodnie przeciwko ludności żydowskiej, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości oraz przynależność do organizacji uznanych w Norymberdze za przestępcze. Egzekucję poprzedziło odrzucenie apelacji przez Sąd Najwyższy Izraela i nieskorzystanie z prawa łaski przez prezydenta Icchaka Ben Cewiego. Wyrok wykonano zaraz po północy. W ciągu kilku godzin ciało skremowano, a popioły rozsypano w Morzu Śródziemnym poza wodami terytorialnymi Izraela.

2 czerwca 1953 r. Elżbieta II została koronowana na królową Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Koronacja odbyła się w Opactwie Westminsterskim i była pierwszą taką ceremonią transmitowaną przez telewizję.

3 czerwca 1666 r. w Cieśninie Kaletańskiej angielski wiceadmirał Sir George Ayscue (1616-1672) poddał Holendrom swój flagowy okręt HMS "Royal Prince". Więcej…

4 czerwca 1963 r. brytyjski sekretarz stanu ds. wojny John Profumo (1915-2006) podał się do dymisji w następstwie ujawnionego skandalu obyczajowego z wątkami szpiegowskimi (Afera Profumo). Rezygnację polityka podano do publicznej wiadomości następnego dnia. Więcej…

4 czerwca 1989 r. w Polsce odbyły się pierwsze po II wojnie światowej częściowo wolne wybory do Sejmu i wolne wybory do Senatu. W 2013 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w przekonaniu "o szczególnym znaczeniu tej daty dla Polski" ustanowił 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich.

5 czerwca 1963 r. w Killinardrish (Cork) w Irlandii zmarł generał Adrian Carton de Wiart (1880-1963), uczestnik wojny burskiej, obu wojen światowych, a w międzyczasie wojny polsko-bolszewickiej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...