Tego dnia w 1925 roku



29 marca 1925 r. w pociągu pomiędzy Stołpcami a Kołosowem (nad ówczesną granicą polsko-sowiecką) policjant Józef Muraszko śmiertelnie ranił podczas konwojowania byłych oficerów Wojska Polskiego Antoniego Wieczorkiewicza i Walerego Bagińskiego, skazanych za działalność komunistyczną i przygotowanie zamachów bombowych, które miały miejsce w  1923 r. w Warszawie i Krakowie.

Skazani byli transportowani w celu dokonania wymiany więźniów w Kołosowie, granicznej stacji będącej stałym miejscem wymiany więźniów politycznych pomiędzy Polską i ZSRR. Wieczorkiewicz i Bagiński mieli być wymienieni za więzionego na Łubiance byłego polskiego konsula honorowego w Gruzji Józefa Łaszkiewicza wraz z rodziną oraz katolickiego księdza Bronisława Ussasa.

W powyższych okolicznościach czyn Muraszki miał poważne następstwa, daleko wykraczające poza zabójstwo dwóch skazańców. Władze sowieckie na jakiś czas wstrzymały akcje wymiany więźniów, a co gorsza odstąpiły od wynegocjowanego wcześniej ze stroną polską moratorium na wykonywanie kary śmierci na więźniach przeznaczonych do wymiany, co kosztowało życie 15 Polaków.

Józef Muraszko 1-B-620

Józef Muraszko.
Autor nieznany. 1925 r.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons

24 października 1925 roku Sąd Okręgowy   w Nowogródku ogłosił wyrok, mocą którego Józefa Muraszko uznano winnym podwójnego zabójstwa „w stanie silnego wzruszenia psychicznego” i skazano go na dwa lata więzienia zastępującego dom poprawy (czyli więzienia o łagodnym rygorze). Przyczyną tak łagodnego wymiaru kary był całokształt okoliczności związanych z oskarżonym: jego drogą życiową, charakterem, pobudkami. Nie bez znaczenia też okazały się nastroje społeczne towarzyszące planowanej wymianie więźniów (z uwagi na charakter czynów Wieczorkiewicza i Bagińskiego ich odesłanie do ZSRR oceniano zdecydowanie negatywnie). Mimo prokuratorskiej apelacji (z wnioskiem o wymierzenie znacznie surowszej kary) Sąd Apelacyjny w Wilnie 20 lutego 1926 r. utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji.

Oskarżony Józef Muraszko eskortowany na rozprawę przed Sądem Okręgowym w Nowogródku.

Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji. Autor nieznany. Sierpień 1925.

Domena publiczna, via Narodowe Archiwum Cyfrowe

Dalsze losy Józefa Muraszki po opuszczeniu zakładu karnego giną „w pomroce dziejów”. Rzekomo pod zmienionym nazwiskiem służył w Korpusie Ochrony Pogranicza, a następnie powrócił do Policji. W 1939 r. jakoby wstąpił do Gestapo, a wreszcie miał zostać zastrzelony z wyroku polskiego sądu podziemnego …

AKTUALIZACJA 29.03.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


Sprawa Józefa Muraszki (Zabójstwo Bagińskiego i Wieczorkiewicza). Warszawa 1926 – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa.

Proces Józefa Muraszki oskarżonego o zabójstwo komunistów Walerego Bagińskiego i Antoniego Wieczorkiewicza przed Sądem Okręgowym w Nowogródku. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji. Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Zagadkowa śmierć rosyjskich szpiegów pod Stołpcami. Kresy24. 26 marca 2014.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

5 czerwca 1963 r. w Killinardrish (Cork) w Irlandii zmarł generał Adrian Carton de Wiart (1880-1963), uczestnik wojny burskiej, obu wojen światowych, a w międzyczasie wojny polsko-bolszewickiej. Więcej…

6 czerwca 1944 r. w Normandii rozpoczęła się operacja Neptun, największa w historii morska operacja desantowa. Lądowanie aliantów we Francji umożliwiło otwarcie drugiego frontu przeciwko III Rzeszy w zachodniej Europie.

7 czerwca 1927 r. w Warszawie rosyjski emigrant Borys Kowerda (1907-1987) dokonał zamachu na posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego ZSRR w Polsce Piotra Wojkowa. Do morderstwa doszło na warszawskim Dworcu Głównym - zamachowiec oddał sześć strzałów do sowieckiego dyplomaty (który broniąc się również strzelał), po czym bez jakiegokolwiek oporu ze swojej strony został zatrzymany przez policjantów na miejscu zdarzenia. Więcej…

7 czerwca 1981 r. w pobliżu Bagdadu izraelskie samoloty F-16 dokonały prewencyjnego nalotu na iracki reaktor atomowy Osirak (operacja Opera), co miało spowolnić iracki program atomowy. W latach 80-tych i 90-tych miejsce to było celem nalotów trzykrotnie: w 1980 miał miejsce nalot irański, w 1981 izraelski, w 1991 amerykański. Ostatecznie ośrodek został splądrowany przez samych Irakijczyków w okresie anarchii po upadku Saddama Husajna w wyniku II wojny w Zatoce, przy czym nie wiadomo dokładnie, co padło łupem szabrowników...

8 czerwca 1831 r. w Londynie zmarła Sarah Siddons (1755-1831), walijska aktorka uznawana w XVIII w. za najznakomitszą odtwórczynię ról szekspirowskich.

9 czerwca 1815 r. w Wiedniu przyjęto akt końcowy Kongresu Wiedeńskiego. Dokonano nim rewizji zmian terytorialnych oraz ustrojowych spowodowanych w Europie rewolucją francuską i wojnami napoleońskimi.

10 czerwca 1942 r. w ramach represji za pomoc udzieloną agentom czechosłowackiego rządu emigracyjnego, którzy dokonali zamachu na zbrodniczego Protektora Czech i Moraw SS-Obergruppenführera Reinharda Heydricha Niemcy spacyfikowali czeskie Lidice.

Zamordowano 340 mieszkańców wsi (w tym 82 dzieci), a jej zabudowania zrównano z ziemią. Była to jedna z tych niewielu niemieckich zbrodni w czasie II wojny światowej, która została nie tylko przyznana, ale i oficjalnie nagłośniona przez propagandę nazistowską jako adekwatna forma odwetu za zlikwidowanie wysokiego przedstawiciela władz III Rzeszy.

11 czerwca 1937 r. w Moskwie odbyło się tajne posiedzenie Kolegium Specjalnego Sądu Najwyższego ZSRR w sprawie najwyższych dowódców Armii Czerwonej - w tym marszałka Michaiła Tuchaczewskiego (1893-1937) - oskarżonych o szpiegostwo na rzecz Niemiec i udział w „antysowieckiej wojskowej organizacji trockistowskiej”. Tuchaczewski stał się kolejną ofiarą narastającej podejrzliwości Stalina wobec własnych towarzyszy. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...