Tego dnia w 1925 roku



29 marca 1925 r. w pociągu pomiędzy Stołpcami a Kołosowem (nad ówczesną granicą polsko-sowiecką) policjant Józef Muraszko śmiertelnie ranił podczas konwojowania byłych oficerów Wojska Polskiego Antoniego Wieczorkiewicza i Walerego Bagińskiego, skazanych za działalność komunistyczną i przygotowanie zamachów bombowych, które miały miejsce w  1923 r. w Warszawie i Krakowie.

Skazani byli transportowani w celu dokonania wymiany więźniów w Kołosowie, granicznej stacji będącej stałym miejscem wymiany więźniów politycznych pomiędzy Polską i ZSRR. Wieczorkiewicz i Bagiński mieli być wymienieni za więzionego na Łubiance byłego polskiego konsula honorowego w Gruzji Józefa Łaszkiewicza wraz z rodziną oraz katolickiego księdza Bronisława Ussasa.

W powyższych okolicznościach czyn Muraszki miał poważne następstwa, daleko wykraczające poza zabójstwo dwóch skazańców. Władze sowieckie na jakiś czas wstrzymały akcje wymiany więźniów, a co gorsza odstąpiły od wynegocjowanego wcześniej ze stroną polską moratorium na wykonywanie kary śmierci na więźniach przeznaczonych do wymiany, co kosztowało życie 15 Polaków.

Józef Muraszko 1-B-620

Józef Muraszko.
Autor nieznany. 1925 r.
Domena publiczna, via Wikimedia Commons

24 października 1925 roku Sąd Okręgowy   w Nowogródku ogłosił wyrok, mocą którego Józefa Muraszko uznano winnym podwójnego zabójstwa „w stanie silnego wzruszenia psychicznego” i skazano go na dwa lata więzienia zastępującego dom poprawy (czyli więzienia o łagodnym rygorze). Przyczyną tak łagodnego wymiaru kary był całokształt okoliczności związanych z oskarżonym: jego drogą życiową, charakterem, pobudkami. Nie bez znaczenia też okazały się nastroje społeczne towarzyszące planowanej wymianie więźniów (z uwagi na charakter czynów Wieczorkiewicza i Bagińskiego ich odesłanie do ZSRR oceniano zdecydowanie negatywnie). Mimo prokuratorskiej apelacji (z wnioskiem o wymierzenie znacznie surowszej kary) Sąd Apelacyjny w Wilnie 20 lutego 1926 r. utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji.

Oskarżony Józef Muraszko eskortowany na rozprawę przed Sądem Okręgowym w Nowogródku.

Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji. Autor nieznany. Sierpień 1925.

Domena publiczna, via Narodowe Archiwum Cyfrowe

Dalsze losy Józefa Muraszki po opuszczeniu zakładu karnego giną „w pomroce dziejów”. Rzekomo pod zmienionym nazwiskiem służył w Korpusie Ochrony Pogranicza, a następnie powrócił do Policji. W 1939 r. jakoby wstąpił do Gestapo, a wreszcie miał zostać zastrzelony z wyroku polskiego sądu podziemnego …

AKTUALIZACJA 29.03.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


Sprawa Józefa Muraszki (Zabójstwo Bagińskiego i Wieczorkiewicza). Warszawa 1926 – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa.

Proces Józefa Muraszki oskarżonego o zabójstwo komunistów Walerego Bagińskiego i Antoniego Wieczorkiewicza przed Sądem Okręgowym w Nowogródku. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji. Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Zagadkowa śmierć rosyjskich szpiegów pod Stołpcami. Kresy24. 26 marca 2014.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

11 grudnia 1941 r. Rzeczpospolita Polska wypowiedziała wojnę Cesarstwu Japonii. Więcej…

12 grudnia 1942 r. oddziały Wehrmachtu dowodzone przez feldmarszałka Ericha von Mansteina rozpoczęły operację "Wintergewitter", która miała na celu przerwanie okrążenia niemieckiej 6 Armii generała Friedricha Paulusa, broniącej się w Stalingradzie.

13 grudnia 1981 r. Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wprowadza stan wojenny na terenie kraju. Więcej…

14 grudnia 1957 r. zakończono odbudowę Bramy Brandenburskiej, mocno uszkodzonej w czasie walk o Berlin. Odbudowy dokonano wspólnym wysiłkiem powojennego podzielonego Berlina. Rekonstruktorzy z Berlina Wschodniego wnieśli jednak swoje poprawki w duchu nowych czasów: kwadrygę Wiktorii pozbawiono orła i Żelaznego Krzyża. Oryginalny wygląd kwadrygi przywrócono dopiero po 1990 r.

15 grudnia 1961 r. w Jerozolimie orzeczono karę śmierci w procesie SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna, uczestnika konferencji w Wannsee, a następnie sprawnego logistyka operacji Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy składających się na Endlösung. Więcej…

16 grudnia 1922 r. podczas wystawy w warszawskiej "Zachęcie" Eligiusz Niewiadomski dokonał zamachu na życie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza, oddając do niego trzy strzały z pistoletu, które spowodowały śmierć na miejscu. Więcej…

17 grudnia 1883 r. Sąd Najwyższy USA orzekł w sprawie Ex parte Crow Dog (109 U.S. 556). W świetle tego orzeczenia sądy federalne nie obejmowały swoją jurysdykcją spraw o morderstwo, jeśli doszło do niego na terenie rezerwatu, sprawca  i ofiara byli Indianami, a przestępstwo zostało osądzone przez sąd plemienny. W reakcji na to rozstrzygnięcie Kongres USA uchwalił Major Crimes Act (1885), poddający poważniejsze przestępstwa pod jurysdykcję federalną, niezależnie od okoliczności rozważanych w sprawie Ex parte Crow Dog.

17 grudnia 1944 r. w Malmedy (Belgia) w trakcie niemieckiej kontrofensywy w Ardenach, żołnierze Waffen-SS („Kampfgruppe Peiper”) w niewyjaśnionych do końca okolicznościach dokonali masakry amerykańskich jeńców wojennych i osób cywilnych (łącznie 86 osób). Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...