Tego dnia w 1780 roku



29 maja 1780 r. w czasie bitwy pod Waxhaw (Wacsaw) w trakcie amerykańskiej wojny o niepodległość żołnierze brytyjscy z oddziału dowodzonego przez podpułkownika Banastre’a Tarletona (1754-1833), rzekomo mimo wywieszenia przez żołnierzy amerykańskich białej flagi zabili 113 z nich, w tym wielu rannych („Waxhaws Massacre”).

Zdarzenie zostało uznane przez stronę amerykańską za rażące naruszenie praw wojny i wykorzystane propagandowo, przyczyniając się też do powstania czarnej legendy Banastre’a Tarletona i jego przydomka „Bloody Ban the Butcher”. Trzeba zresztą przyznać, że już wcześniej miał on widoczne zapędy do prowadzenia „wojny totalnej”, a nawet krytykował brytyjskiego głównodowodzącego lorda Cornwallisa za zbyt łagodne metody prowadzenia wojny na kontynencie amerykańskim.

Banastre-Tarleton-by-Joshua-Reynolds

Banastre Tarleton.
Joshua Reynolds.
Olej na płótnie, 1782.
Public domain,
via Wikimedia Commons

Współcześnie jednak historycy pozostają w sporze co do jednoznacznej oceny masakry pod Waxhaw. Analiza relacji uczestników zdarzenia pozwala m. in. na przyjęcie wersji, według której pułkownik Tarleton nie wydał zbrodniczego rozkazu, a morderstw samowolnie dokonali jego żołnierze w błędnym przekonaniu, że Amerykanie mimo rozpoczęcia przez siebie negocjacji kapitulacyjnych oddali salwę, która zabiła ich dowódcę (faktycznie w czasie bitwy zabito pod pułkownikiem Tarletonem konia, po czym został on chwilowo unieruchomiony przez padające zwierzę). Podobna była też wersja zdarzeń opisywana przez samego pułkownika Tarletona (A History of the Campaigns of 1780 and 1781: In the Southern Provinces of North America, by lieutenat-colonel Tarleton. Dublin 1787, s. 31-32.).

Zdarzenie byłoby zatem incydentem wywołanym przez działających z zemsty żołnierzy brytyjskich i skutkiem braku ich dyscypliny, a nie rzezią z premedytacją i na rozkaz, jak głosiła amerykańska propaganda. Przeciw przyjęciu rozmyślnej rzezi przemawiają też fakty, że Tarleton po powrocie do dowodzenia masakrę powstrzymał, a po bitwie udzielono  pomocy medycznej wszystkim rannym.

Trzeba też zauważyć, że przed bitwą dowodzący po stronie amerykańskiej pułkownik Abraham Buford kategorycznie odrzucił żądanie kapitulacji wystosowane przez Tarletona, a następnie  już w ogniu walki zmienił zdanie i próbował wysłać z białą flagą swojego oficera, który najprawdopodobniej nie zdążył na czas dotrzeć do dowodzącego po stronie brytyjskiej.

Niezależnie od tego co naprawdę stało się pod Waxhaw zdarzenie miało konsekwencje niestety nie tylko propagandowe, prowadząc do dalszej brutalizacji konfliktu w czasie kolejnych starć, np. w bitwie pod Kings Mountain (7.10.1780) Amerykanie nie wzięli jeńców mordując brytyjskich lojalistów, którzy się poddali.

Ponad 200 lat później w filmie The Patriot Rolanda Emmericha (2000) pułkownik Tarleton został sugestywnie i dość jednoznacznie sportretowany przez wybitnego specjalistę od czarnych charakterów (Jason Isaacs jako pułkownik William Tavington).

AKTUALIZACJA 27.05.2022 © ŁUKASZ SOBANIAK


A History of the Campaigns of 1780 and 1781: In the Southern Provinces of North America, by lieutenat-colonel Tarleton. Dublin 1787. Google Books.

Massacre Or Myth? Banastre Tarleton At The Waxhaws, May 29, 1780. James Piecuch. Southern Campaigns of the American Revolution Vol. 1 No. 2, 10. 2004.

Debating Waxhaws: Was There a Massacre? Wayne Lynch and Jim Piecuch. Journal Of the American Revolution, 07.08.2013.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

1 czerwca 1962 r. w więzieniu w Ramli (Izrael) wykonano karę śmierci orzeczoną 15 grudnia 1961 r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Jerozolimie wobec SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna za zbrodnie przeciwko ludności żydowskiej, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości oraz przynależność do organizacji uznanych w Norymberdze za przestępcze. Egzekucję poprzedziło odrzucenie apelacji przez Sąd Najwyższy Izraela i nieskorzystanie z prawa łaski przez prezydenta Icchaka Ben Cewiego. Wyrok wykonano zaraz po północy. W ciągu kilku godzin ciało skremowano, a popioły rozsypano w Morzu Śródziemnym poza wodami terytorialnymi Izraela.

2 czerwca 1953 r. Elżbieta II została koronowana na królową Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Koronacja odbyła się w Opactwie Westminsterskim i była pierwszą taką ceremonią transmitowaną przez telewizję.

3 czerwca 1666 r. w Cieśninie Kaletańskiej angielski wiceadmirał Sir George Ayscue (1616-1672) poddał Holendrom swój flagowy okręt HMS "Royal Prince". Więcej…

4 czerwca 1963 r. brytyjski sekretarz stanu ds. wojny John Profumo (1915-2006) podał się do dymisji w następstwie ujawnionego skandalu obyczajowego z wątkami szpiegowskimi (Afera Profumo). Rezygnację polityka podano do publicznej wiadomości następnego dnia. Więcej…

4 czerwca 1989 r. w Polsce odbyły się pierwsze po II wojnie światowej częściowo wolne wybory do Sejmu i wolne wybory do Senatu. W 2013 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w przekonaniu "o szczególnym znaczeniu tej daty dla Polski" ustanowił 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich.

5 czerwca 1963 r. w Killinardrish (Cork) w Irlandii zmarł generał Adrian Carton de Wiart (1880-1963), uczestnik wojny burskiej, obu wojen światowych, a w międzyczasie wojny polsko-bolszewickiej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...