Tego dnia w 1938 roku



30 września 1938 r. na konferencji w Monachium podpisano porozumienie dotyczące aneksji części terytoriów Czechosłowacji do III Rzeszy (układ monachijski).

Sygnatariusze porozumienia: Neville Chamberlain (Wielka Brytania), Édouard Daladier (Francja), Adolf Hitler (Niemcy) i Benito Mussolini (Włochy) podpisali układ bez udziału przedstawicieli Czechosłowacji, uzgadniając przyłączenie należącego do niej Kraju Sudetów do Niemiec (czego domagali się Niemcy sudeccy przy poparciu III Rzeszy). Było to efektem krótkowzrocznej  i naiwnej polityki ustępstw państw zachodnich wobec Hitlera, której celem nadrzędnym stało się uniknięcie kolejnej wojny za wszelką cenę.

MunichAgreement

Neville Chamberlain powraca z konferencji w Monachium, triumfalnie informując o zawarciu porozumienia, które ocali pokój. Lotnisko Heston. 30 września 1938 r.

Ministry of Information

Domena publiczna, via Wikimedia Commons

Jednak nawet z punktu widzenia doraźnych interesów państw zachodnioeuropejskich (w tym w szczególności uniknięcia wojny) polityka appeasementu była całkowicie chybiona. Jeszcze przed zawarciem układu monachijskiego jego istotę i skutki najtrafniej ujął Winston Churchill: „Anglii zaoferowano wybór pomiędzy wojną a hańbą. Wybrała hańbę, i będzie miała wojnę” (list do Davida Lloyda George’a, 13.08.1938).

Jak pokazały wydarzenia następnego roku nie mylił się. Czechosłowacja utraciła nie tylko Kraj Sudetów i znajdujące się tam fortyfikacje, ale także możliwość skutecznej obrony. W tej sytuacji w ciągu 6 miesięcy od podpisania układu monachijskiego Hitler nie dotrzymując jego postanowień zajął 14 marca 1939 resztę Czecho-Słowacji, tworząc Protektorat Czech i Moraw oraz formalnie niezależną Słowację.

Dopiero te wydarzenia wraz z oderwaniem od Litwy okręgu Kłajpedy skłoniły rząd brytyjski do porzucenia polityki appeasementu (m. in. poprzez ogłoszenie gwarancji dla Polski na wypadek ataku III Rzeszy). Było już jednak za późno – eskalacja żądań Hitlera doprowadziła do konfliktu z Polską i wybuchu drugiej wojny światowej.

AKTUALIZACJA 29.09.2021 © ŁUKASZ SOBANIAK


Britain and Germany Make Anti-War Pact; Hitler Gets Less Than His Sudeten Demands; Polish Ultimatum Threatens Action Today. The New York Times. 01.10.1938.

The Munich Crisis, 1938: Prelude to World War II. Igor Lukes, Erik Goldstein. Frank Cass, New York. 1999.

INNE ROCZNICE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W NAJBLIŻSZYCH DNIACH:

1 czerwca 1962 r. w więzieniu w Ramli (Izrael) wykonano karę śmierci orzeczoną 15 grudnia 1961 r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Jerozolimie wobec SS-Obersturmbannführera Adolfa Eichmanna za zbrodnie przeciwko ludności żydowskiej, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości oraz przynależność do organizacji uznanych w Norymberdze za przestępcze. Egzekucję poprzedziło odrzucenie apelacji przez Sąd Najwyższy Izraela i nieskorzystanie z prawa łaski przez prezydenta Icchaka Ben Cewiego. Wyrok wykonano zaraz po północy. W ciągu kilku godzin ciało skremowano, a popioły rozsypano w Morzu Śródziemnym poza wodami terytorialnymi Izraela.

2 czerwca 1953 r. Elżbieta II została koronowana na królową Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Koronacja odbyła się w Opactwie Westminsterskim i była pierwszą taką ceremonią transmitowaną przez telewizję.

3 czerwca 1666 r. w Cieśninie Kaletańskiej angielski wiceadmirał Sir George Ayscue (1616-1672) poddał Holendrom swój flagowy okręt HMS "Royal Prince". Więcej…

4 czerwca 1963 r. brytyjski sekretarz stanu ds. wojny John Profumo (1915-2006) podał się do dymisji w następstwie ujawnionego skandalu obyczajowego z wątkami szpiegowskimi (Afera Profumo). Rezygnację polityka podano do publicznej wiadomości następnego dnia. Więcej…

4 czerwca 1989 r. w Polsce odbyły się pierwsze po II wojnie światowej częściowo wolne wybory do Sejmu i wolne wybory do Senatu. W 2013 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w przekonaniu "o szczególnym znaczeniu tej daty dla Polski" ustanowił 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich.

5 czerwca 1963 r. w Killinardrish (Cork) w Irlandii zmarł generał Adrian Carton de Wiart (1880-1963), uczestnik wojny burskiej, obu wojen światowych, a w międzyczasie wojny polsko-bolszewickiej. Więcej…

WIĘCEJ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH W CIĄGU ROKU...