7 września 1943 r. w Warszawie polski ruch oporu przeprowadził skuteczny zamach na SS-Scharführera Franza Bürkla, funkcjonariusza więziennego na Pawiaku, który w ciągu dwóch lat zamordował tam kilkadziesiąt osób ze szczególnym okrucieństwem przekraczającym nawet standardy pełnienia obowiązków służbowych dla Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy.
Likwidacja Franza Bürkla była częścią akcji polskiego ruchu oporu mającej na celu eliminację funkcjonariuszy niemieckiego aparatu okupacyjnego w czasie II wojny światowej w odwecie za zbrodnie na ludności cywilnej oraz na członkach podziemia (akcja Główki). W latach 1943–1944 w ramach tej akcji wykonano kilkadziesiąt wyroków na osobach skazanych przez sądy podziemne. Jakkolwiek zamach na Bürkla zakończył się pełnym powodzeniem, w ramach represji za jego śmierć Niemcy zamordowali 36 więźniów Pawiaka.
3 kwietnia 1940 r. rozpoczęły się masowe egzekucje polskich oficerów z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku (zbrodnia katyńska). Ogółem rozstrzelano co najmniej 21 768 obywateli II Rzeczpospolitej.